Vĩnh biệt tác giả Trăm năm cô đơn

“Garcia Marquez kể về những người mà lịch sử không nói đến, những con người không có tiếng nói. Ông kể về những người đã chết, những người chưa được sinh ra. Ông là người đã cho châu Mỹ Latinh một tiếng nói”. Tiểu thuyết gia người Chile Ariel Dorfman đã nhận xét như thế về tính phản ánh hiện thực trong các tác phẩm của Marquez, xem đó là “những thông điệp quan trọng” đối với thế giới. Gabriel Garcia Marquez, người vừa trút hơi thở cuối cùng ở tuổi 87.

        Từ nhà báo…

Gabriel Garcia Marquez sinh tại Aracataca, một thị trấn bên bờ biển Caribbean, thuộc miền Bắc Colombia, trong một gia đình trung lưu 12 người con mà ông là con cả. Cha của Marquez là nhân viên điện tín, mẹ ở nhà nội trợ.

Sau ít năm sống tại quê nhà, ông cùng cha mẹ chuyển đến Sucre, một thị trấn nơi cha ông có một hiệu thuốc. Marquez được bố mẹ gửi đến Barranquilla và Zipaquira học phổ thông. Tới năm 1947, Marquez tới Bogota, thủ đô của Colombia theo học tại Đại học Quốc gia Colombia và tham gia viết báo cho tờ El Espectador cũng như bắt đầu những tác phẩm văn học gồm 10 truyện ngắn nổi tiếng.

Sau khi học được 5 học kỳ, Marquez quyết định bỏ học rồi chuyển về Barranquilla làm báo và viết tiểu quyết đầu tay Bão lá. Ông cũng tham gia vào “Nhóm Barranquilla”, một nhóm gồm các nhà báo xuất sắc và thông qua họ, Marquez tiếp xúc với các tác giả về sau có ảnh hưởng mạnh mẽ tới ông như Franz Kafka, James Joyce, đặc biệt là William Faulkner và Ernest Hemingway.

Năm 1954, Mutis, một người bạn của Marquez, thuyết phục ông trở lại Bogota tiếp tục làm báo và ông đã có một số phóng sự nổi tiếng. Năm 1955, Marquez đến Thụy Sĩ làm đặc phái viên của tờ El Espectador. Sau đó ông tới Italia tham gia học tại Trung tâm thực nghiệm điện ảnh rồi sang Paris, nơi Marquez nhận được tin tờ El Espectador bị đình bản và nhận được vé máy bay về nước. Nhưng Marquez quyết định ở lại Paris và sống trong điều kiện vật chất rất khó khăn. Trong thời gian này ông viết cuốn tiểu thuyết Giờ xấu, đồng thời tách từ cuốn này viết nên Ngài đại tá chờ thư.

Năm 1958, sau 2 tháng ở London, Marquez quyết định trở về châu Mỹ. Ban đầu ông ở tại Caracas, thủ đô Venezuela và làm cho báo Momentos. Chứng kiến vụ đảo chính chống nhà cầm quyền độc tài Perez Jimenez, Marquez bắt đầu có ý định viết về các chế độ chuyên chế ở Mỹ Latinh. Trong một lần về thăm Barranquilla, Marquez cưới Mercedes Barcha, người ông đã yêu từ trước khi sang châu Âu, sau đó họ có 2 con trai: Rodrigo sinh năm 1959 và Gonzalo sinh năm 1960. Cũng ở Caracas, ông viết tập truyện ngắn Los funerales de la Mamá Grande (Đám tang bà mẹ vĩ đại).

Năm 1960, ngay sau khi cách mạng Cuba thành công, Marquez tới quốc gia này làm phóng viên cho hãng thông tấn Prensa Latina và làm bạn với lãnh tụ Cuba Fidel Castro. Năm 1961, ông tới New York với tư cách phóng viên thường trú của hãng Prensa Latina. Sau đó ông quyết định tới cư trú ở Mexico và bắt đầu với điện ảnh bằng việc viết kịch bản phim.

        …đến nhà văn nổi tiếng

Từ đầu năm 1965, Marquez bắt đầu viết tác phẩm quan trọng nhất của mình: Trăm năm cô đơn. Sau 18 tháng miệt mài sáng tác, khi tác phẩm hoàn thành cũng là lúc tình trạng tài chính gia đình đặc biệt khó khăn. Để có tiền gửi bản thảo cho nhà xuất bản Nam Mỹ ở Argentina, Marquez đã phải bán nốt những vật dụng giá trị trong nhà. 2 năm sau, Trăm năm cô đơn được xuất bản và ngay lập tức giành được thành công lớn, được cả giới phê bình và độc giả mến mộ. Sau đó, Marquez tách từ Trăm năm cô đơn một sự kiện và viết thành tiểu thuyết ngắn Truyện buồn không thể tin được của Erendira và người bà bất lương.

Thời gian sau đó, Marquez sống ở nhiều nơi như Mexico, Cuba, Colombia và Pháp, tham gia các hoạt động chính trị với tư cách một nhà văn nổi tiếng. Năm 1975 ông viết Mùa thu của vị trưởng lão và năm 1981 cho ra đời Ký sự về một cái chết được báo trước. Cũng trong năm này, ông bị chính phủ bảo thủ Colombia vu cáo là đã bí mật cung cấp tài chính cho phong trào du kích cánh tả M-19, Marquez phải sang sống lưu vong tại Mexico trong tình trạng thường xuyên bị đe dọa ám sát.

Trước khi Trăm năm cô đơn được Viện Hàn lâm Thụy Điển trao giải Nobel Văn chương, Gabriel Garcia Marquez cũng được Chính phủ Pháp tặng Huân chương Bắc đẩu bội tinh. 3 năm sau, Marquez xuất bản cuốn tiểu thuyết lớn tiếp theo của ông, Tình yêu thời thổ tả, lấy cảm hứng chính từ mối tình của cha mẹ ông. 4 năm sau, Marquez vận động thành lập Quỹ điện ảnh mới của Mỹ Latinh và trực tiếp thành lập Trường điện ảnh San Antonio de los Banos ở Cuba, nơi hàng năm ông tới giảng dạy một khóa ngắn về viết kịch bản.

Sau này, Marquez còn có thêm một số tác phẩm văn học khác cũng thu hút được sự quan tâm của độc giả như tiểu thuyết Tướng quân giữa mê hồn trận, truyện ngắn Mười hai truyện phiêu dạt, tiểu thuyết Tình yêu và những con quỷ khác.

Năm 2002, mặc dù sức khỏe yếu (từng được chẩn đoán mắc bệnh ung thư máu), Marquez đã hoàn thành cuốn hồi ký đầu tiên Sống để kể về 30 năm đầu của đời mình, trước khi tới châu Âu lần thứ nhất. Tháng 10-2004, ông còn cho xuất bản Hồi ức về những cô gái điếm buồn của tôi.

ĐỖ CAO
(Theo Wikipedia, NPR)

>> Tác giả Trăm năm cô đơn qua đời