Hỏi: Xin cho biết ai là tác giả bài thơ “Vịnh con cóc” mà tôi chỉ còn nhớ được hai câu:
Thiên địa bất bình nan bế khẩu,
Phong vân vị chí thả mai đầu.
Hoàng Văn Nghị (quận Tân Phú, TPHCM)
Khánh Tường: Tác giả bài thơ “Vịnh con cóc” là Tiểu La Nguyễn Thành (1863-1911), Tán tương quân vụ của Nghĩa hội Cần Vương Quảng Nam (1885-1887) và là một sáng lập viên của Duy Tân hội (1904). Năm 1908, vì vụ chống thuế Trung kỳ, ông bị kết án 9 năm khổ sai, đày ra Côn Đảo và đã mất ở “trường học thiên nhiên” năm 1911.
Tiểu La vốn là người suy nghĩ rất sâu, bình sinh lưu tâm thực học, ít sáng tác thơ văn. Hai câu mà ông nhớ chính là trọn bài thơ chỉ gồm 14 chữ của Tiểu La. Huỳnh Thúc Kháng dịch:
Trời đất bất bình khôn ngậm miệng,
Gió mây chưa đến hãy chun đầu.
Đó là tâm sự của vị tướng Cần Vương cũ đang ẩn nhẫn chờ vận hội mới. Phan Bội Châu rất thích bài thơ này.
Bài thơ Tiễn bạn đi đày Côn Lôn của ông còn ngắn hơn, vỏn vẹn chỉ có 7 chữ. Huỳnh Thúc Kháng từng vỗ tay khen hay, cho là đủ ý tứ, chẳng cần thêm bớt:
Đồng thị thiên nhai lộ bất đồng.
(Đồng cảnh (bị đày) ven trời lại khác đường).
Thật khó có bài thơ nào ngắn hơn.
