Hỏi: Trong thời kỳ chống thực dân đế quốc trên đất Campuchia có hai tổ chức là “Khmer Ixarac” và “Bộ đội Xi-vu-tha”. Rất mong quý báo giải thích về hai tổ chức trên.
Bùi Thanh Tuấn (Sở Ngoại vụ tỉnh Tây Ninh)
1- Sau thế chiến thứ 2 (1939-1945), thực dân Pháp tái xâm lược Đông Dương. Ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia trở thành chiến trường chung.
Tháng 10-1948, được sự giúp đỡ của Khu 7 (miền Đông Nam Bộ), một lực lượng vũ trang được thành lập mang tên “Bộ đội Sivotha” gồm khoảng 600 chiến sĩ người Campuchia, Khmer Nam Bộ và Việt kiều, do Ngô Thất Sơn (còn có tên Naisơn Sichăn) chỉ huy, hoạt động trên địa bàn các tỉnh Đông Bắc Campuchia giáp giới với Việt Nam. Bộ đội Sivotha chiến đấu giỏi, kỷ luật nghiêm, nhân dân Campuchia quý trọng Ngô Thất Sơn, gọi ông là “Sănk pram (đại tá) Naisơn Sichăn”.
Naisơn Sichăn hay Ngô Thất Sơn, tên thật là Trịnh Ngọc Ánh, sinh năm 1919 tại xã Vĩnh Gia, huyện Tri Tôn, vùng Bảy Núi tỉnh An Giang, nguyên là giáo viên tại Kompong Cham (Campuchia). Ông hy sinh ngày 23 tháng 9 năm 1952, được truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân (20-12-1994).
2- Ngày 19-4-1950, Hội nghị Đại biểu nhân dân Campuchia (với hơn 200 đại biểu các tầng lớp nhân dân Campuchia các địa phương trên toàn lãnh thổ Campuchia tham dự) đã quyết định thành lập Mặt trận Khmer Issarak để thống nhất lãnh đạo nhân dân Campuchia, đưa cuộc kháng chiến chống Pháp đến thắng lợi. Hội nghị đã vạch ra đường lối kháng chiến giành độc lập và quyền tự do dân chủ cho nhân dân Campuchia - ấn định quốc kỳ và quốc ca (quốc kỳ có hình 5 tháp vàng tượng trưng Đền AngKor trên nền cờ đỏ, quốc ca là bài Comtóp Issarak).
Ngày 11-3-1951, đại biểu Mặt trận Khmer Issarak, Mặt trận Liên Việt và Mặt trận Lào Issala họp hội nghị Đoàn kết nhân dân ba nước, quyết định thành lập khối đoàn kết nhân dân ba nước nhằm đánh bại thực dân Pháp, bọn can thiệp Mỹ và tay sai, giành độc lập, tự do cho ba nước và góp phần bảo vệ hòa bình ở Đông Nam Á và trên thế giới (tư liệu HA).
