Hỏi: Đồng Xoài (Bình Phước) có phải do Đồn Xoài nói chệch? Ngoài Đồng Xoài, còn có địa danh nào có từ “Đồng” ở trước?
Lưu Văn An (xã Bàu Cạn, Long Thành, Đồng Nai)
LÊ TRUNG HOA: Đồng Xoài vốn là tên huyện. Đến ngày 11-3-1977, nhập với Phú Giáo thành huyện Đồng Phú. Nay là thị xã của tỉnh Bình Phước với diện tích 169,5km2, dân số 51.500 người (1999).
Vần ôn (trong Đồn Xoài) chuyển thành vần ông (trong Đồng Xoài), chúng tôi chưa thấy trường hợp tiền lệ nào. Chỉ có vần ông (trong chữ Tông) vì kiêng húy tên vua Thiệu Trị (Niên Tông) nên chuyển thành vần ôn (Lê Thánh Tôn). Hơn nữa, cách cấu tạo “Đồng + tên cây” có nhiều tiền lệ: Đồng Tranh (Bà Rịa – Vũng Tàu); Đồng Tràm (Thủ Đức); Đồng Đế (Nha Trang); Đồng Ké (Quảng Ngãi),…
- “Đồng + tên thú” cũng khá phổ biến: Đồng Nai, Đồng Voi, Đồng Bò (Phú Yên)...
- “Đồng + tính chất”: Đồng Tròn, Đồng Dài, Đồng Lớn,…
- “Đồng + chức năng”: Đồng Tập Trận, Đồng Dù, Đồng Diều…
Tóm lại, Đồng Xoài có thể là dạng gốc chứ không phải do biến âm.
