Với diện tích nuôi trồng thủy sản khoảng 299.819ha, trong đó nuôi tôm nước mặn và nước lợ 275.858ha, Cà Mau là địa phương có diện tích nuôi thủy sản (đặc biệt là tôm) lớn nhất cả nước.
Cà Mau cũng khẳng định thế mạnh vượt trội trong lĩnh vực chế biến và xuất khẩu tôm với kim ngạch khoảng 1 tỷ USD/năm. Cũng nhờ con tôm đã giúp nhiều hộ dân vươn lên khá giả, nhiều vùng quê khởi sắc, kinh tế - xã hội không ngừng phát triển…
Nuôi tôm sinh thái ở Cà Mau là hướng phát triển bền vững
Phát huy thế mạnh
Ít có địa phương nào như tỉnh Cà Mau khi mà tất cả các huyện, thành phố trong tỉnh (8 huyện và 1 thành phố) đều có người dân nuôi tôm với nhiều mô hình khác nhau như: tôm công nghiệp, tôm rừng, tôm lúa… Ông Tô Văn Chất, ngụ ấp xã Ngọc Chánh, huyện Đầm Dơi, tâm sự: “Do điều kiện nơi đây là vùng nước mặn và phèn nên sản xuất lúa hiệu quả không cao, còn trồng cây ăn trái cũng khó. Tuy nhiên, khi nuôi tôm và một số loài thủy sản khác thì thích ứng tốt và cho năng suất cao. Chính vì thế, những năm qua gia đình tôi cũng như các hộ khác trong xã tập trung phát triển nuôi tôm. Nhờ tôm mà mỗi năm gia đình tôi có lợi nhuận từ 300 - 400 triệu đồng, sống khỏe”. Lãnh đạo UBND xã Ngọc Chánh cho biết, toàn xã có hơn 3.044ha nuôi tôm và được xem là xã trọng điểm về nuôi thủy sản của huyện. Ngoài tôm, gần đây xã thực hiện thêm mô hình đa con như nuôi tôm kết hợp với nuôi sò, cua… nên thu nhập tăng đáng kể.
Cũng vươn lên từ con tôm, ông Thái Văn Khắc, ngụ xã Phong Lạc, huyện Trần Văn Thời, tiết lộ: “Gia đình tôi có 5 đầm tôm nuôi khoảng 1ha. Với diện tích trên, nếu trồng những loại cây khác thì thu nhập hàng năm không bao nhiêu. Vì vậy, tôi chọn mô hình nuôi tôm công nghiệp và nuôi quảng canh cải tiến, nếu gặp thuận lợi thì lời khoảng 300 triệu đồng/năm sau khi trừ chi phí”. Theo UBND xã Phong Lạc, chủ trương của xã là vừa phát triển mô hình nuôi tôm công nghiệp ở những nơi có điều kiện vừa chú trọng nâng chất lượng mô hình nuôi tôm quảng canh cải tiến - dù sinh lợi không cao, nhưng bền vững và phù hợp với những hộ ít vốn đầu tư.
Tại các huyện Ngọc Hiển, Năm Căn… nhiều hộ dân đẩy mạnh phát triển tôm sinh thái (tôm sạch) mang lại hiệu quả kinh tế cao; đây là thế mạnh đặc thù của địa phương. Ông Võ Minh Tuấn, ở xã Viên An Đông, huyện Ngọc Hiển, nhìn nhận: “Nuôi tôm sinh thái trong rừng ngập mặn là hướng đi phù hợp. Cái lợi của mô hình này là giảm được chi phí về thức ăn và công chăm sóc do tôm sống trong môi trường tự nhiên. Mặt khác, tôm ít bị dịch bệnh, độ rủi ro thấp. Đồng thời được các doanh nghiệp thu mua cao hơn thị trường 10%. Gia đình tôi chỉ có 5ha nuôi tôm sinh thái nhưng mỗi năm thu về hơn 200 triệu đồng, trong khi vốn đầu tư không nhiều”.
Hướng phát triển bền vững
Đa dạng các mô hình nuôi tôm đã giúp tỉnh Cà Mau ổn định sản lượng tôm nuôi khoảng 150.000 - 170.000 tấn/năm, cung ứng nguồn nguyên liệu cho các nhà máy chế biến, xuất khẩu thủy sản. Hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Cà Mau (Casep) cho rằng, 2014 là năm đánh dấu bước nhảy vọt của xuất khẩu thủy sản Cà Mau khi kim ngạch đạt trên 1,3 tỷ USD (chủ yếu xuất khẩu tôm) và vượt lên dẫn đầu cả nước về xuất khẩu tôm. Đạt được kết quả trên là nhờ 33 doanh nghiệp chế biến thủy sản trong tỉnh đã không ngừng nâng cao chất lượng chế biến các sản phẩm, đa dạng hóa nhiều mặt hàng nhằm đáp ứng cho nhiều đối tượng tiêu dùng khác nhau; đồng thời tăng cường xúc tiến thương mại, quảng bá mở rộng thị trường xuất khẩu thủy sản, nhất là những thị trường khó tính trên thế giới nhằm thu về giá trị cao.
Mặt được là vậy, nhưng gần đây tình hình hạn mặn gay gắt, diễn biến bất lợi của biến đổi khí hậu... và Cà Mau là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nhất. Cho nên, để phát triển bền vững về nuôi và xuất khẩu thủy sản thì Cà Mau phải tìm hướng đi mới phù hợp với điều kiện hiện nay. Ông Lê Song Hùng, Chi cục Phó Chi cục Nuôi trồng thủy sản tỉnh Cà Mau, cho biết: “Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh đã xác định 3 cây (lúa, chuối, keo lai) và 3 con (tôm sinh thái, cá bổi và cua) để tập trung đầu tư phát triển. Trong đó, tôm sinh thái của Cà Mau được nuôi theo phương thức không cho ăn, không sử dụng thuốc… chủ yếu tôm phát triển nhờ thức ăn tự nhiên dưới tán rừng cây đước, mắm. Vì vậy, đảm bảo tôm sạch. Nhờ đó, tôm sinh thái được các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hoa Kỳ, Canada, châu Âu… rất chuộng. Tuy nhiên, sản lượng tôm còn ít, không đủ cung cấp”.
Nếu như năm 2000, toàn tỉnh chỉ nuôi khoảng 600ha tôm sinh thái thì đến hết tháng 9-2016 tăng lên khoảng 16.222ha, trong đó có 12.749ha được cấp chứng nhận đạt các tiêu chuẩn tôm sinh thái. Các doanh nghiệp như Minh Phú, Camimex, Senamico… đã và đang phối hợp với người dân và các ngành liên quan xây dựng vùng nuôi tôm sinh thái theo các chứng nhận quốc tế. Ông Châu Công Bằng, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Cà Mau, nhận định: “Rừng ngập mặn Cà Mau trên 67.500ha, thuận lợi để phát triển nghề nuôi trồng thủy sản, nhất là tôm. Hiện đã có 33.665ha nuôi tôm dưới tán rừng và tỉnh đang hướng đến thành lập “vùng bờ biển sinh thái”, để vừa sản xuất tôm có giá trị kinh tế cao vừa bảo vệ chống nước biển dâng và các cơn bão mạnh. Trước tác động của biến đổi khí hậu, việc nuôi tôm kết hợp trong rừng ngập mặn là một ví dụ điển hình về thích ứng dựa trên hệ sinh thái…”.
Theo UBND tỉnh Cà Mau, trong quy hoạch nuôi trồng thủy sản của tỉnh đến năm 2020 và định hướng năm 2030, vẫn xác định con tôm là thế mạnh kinh tế của tỉnh. Cùng với tôm sinh thái là việc phát triển các mô hình tôm siêu thâm canh, nuôi tôm công nghiệp tập trung, đẩy mạnh nuôi tôm quảng canh cải tiến, tôm - lúa… Mục tiêu là tăng năng suất, tăng chất lượng, sản lượng và nâng cao giá trị con tôm. Từ đó giúp người dân làm giàu nhờ tôm nuôi, còn doanh nghiệp chế biến thủy sản có đủ nguyên liệu để chế biến, đưa sản phẩm tôm của Cà Mau vươn xa trên thế giới.
LONG HÒA
