Tranh luận sôi nổi trên diễn đàn Quốc hội về mô hình tổ chức chính quyền địa phương
Sáng 24-11, Quốc hội bắt đầu tuần làm việc mới với nội dung thảo luận về Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Nhiều ý kiến ĐBQH bày tỏ sự quan tâm sâu sắc đến mô hình tổ chức chính quyền địa phương.
(SGGPO).- Sáng 24-11, Quốc hội bắt đầu tuần làm việc mới với nội dung thảo luận về Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Nhiều ý kiến ĐBQH bày tỏ sự quan tâm sâu sắc đến mô hình tổ chức chính quyền địa phương.
Trước đó, tại Tờ trình của Chính phủ về vấn đề này, Chương I của Dự thảo có 3 nội dung mới. Trong đó, về mô hình tổ chức chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính, có 2 phương án (xem box).
Phát biểu tại hội trường về vấn đề này, có đến 3 loại ý kiến khác nhau.
ĐB Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng) và một số ĐB khác đề nghị lựa chọn phương án 2, theo đó cấp chính quyền nào cũng bao gồm UBND và HĐND. “Ở đâu có UBND, ở đó phải tổ chức HĐND”, ông Vinh nói.
ĐB Trần Ngọc vinh (Hải Phòng) phát biểu tại phiên họp sáng 24-11. Ảnh: Lã Anh
Nhìn nhận rằng nội dung quan trọng nhất của dự thảo Luật này là mô hình tổ chức chính quyền địa phương, ĐB Trần Minh Diệu (Quảng Bình) tỏ ra hết sức băn khoăn về phương án mô hình mới là chính quyền đô thị. “Về chủ trương và quan điểm, tôi đồng tình với định hướng phân biệt mô hình chính quyền nông thôn và chính quyền đô thị, nhưng thời điểm đưa vào Luật thì phải có sự cân nhắc”, ĐB phát biểu.
Ông cũng nói thêm, vừa qua Trung ương mới có chủ trương chỉ đạo hai thành phố là TP.HCM và TP Đà Nẵng xây dựng Đề án để thí điểm về mô hình chính quyền đô thị. Đề án vừa được thông qua cuối tháng 3-2014 và đang tiếp tục chỉnh sửa. Ngay trong Đề án của hai thành phố thì mô hình chính quyền đô thị cũng đã có những điểm khác nhau. Vậy bây giờ đưa vào trong Luật thì chúng ta lấy mô hình của thành phố nào? Tóm lại, chính quyền đô thị mới là ý tưởng, chưa có trên thực tế và chưa được kiểm chứng nên chưa thể luật hóa.
Cần thận trọng và có bước đi thích hợp cũng là quan điểm của ĐB Triệu Là Pham (Hà Giang). ĐB đề nghị cần có sự tham gia ý kiến của nhân dân trong vấn đề hệ trọng này.
Trong khi đó, ĐB Đỗ Thị Hoàng (Quảng Ninh) ủng hộ phương án 1 trên cơ sở phân tích sự khác biệt giữa công tác quản lý đô thị và nông thôn, song đề nghị gia tăng số lượng ĐB HĐND để tăng cường kiểm tra giám sát; mở rộng, cụ thể hóa thẩm quyền các ban của HĐND...
ĐB Hồ Thị Thủy (Vĩnh Phúc) lại cho rằng, cả hai phương án được nêu đều chưa thuyết phục. “Dự thảo chưa làm rõ ưu, nhược của các phương án cả về khoa học và thực tiễn”. Bà Thủy cũng lưu ý, đây là có lẽ là dự án luật có nhiều điều khoản đưa ra 2 hoặc nhiều hơn 2 phương án nhất (33/131 điều). ĐB đề nghị làm rõ quan hệ giữa cơ quan nhà nước cấp trên với chính quyền địa phương các cấp theo hướng “đã phân cấp thì phải tôn trọng quyết định của địa phương, chỉ giám sát để đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp. Dự thảo chưa thống nhất với nguyên tắc trên”.
Không đồng tình với cả hai phương án cũng là quan điểm của ĐB Nguyễn Thị Quyết Tâm (TPHCM). Trong phát biểu của mình, ĐB Quyết Tâm nhiều lần nhấn mạnh đây là cơ hội vàng để cải cách, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền, đảm bảo chính quyền thực sự là của dân, do dân và vì dân; nếu bỏ lỡ cơ hội này, người dân sẽ mất lòng tin... ĐB đề nghị dứt khoát: “Ở nông thôn cần giữ 3 cấp chính quyền, mỗi cấp đều có UBND và HĐND. Ở đô thị chỉ nên tổ chức hai cấp”...
Mô hình tổ chức chính quyền địa phương:
+ Phương án 1: Không tổ chức HĐND ở quận, phường. Ban soạn thảo giải thích thêm, phương án quận, phường không tổ chức HĐND, chỉ tổ chức UBND trong Dự án Luật được xây dựng trên cơ sở Báo cáo tổng kết của 10 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường; kết quả điều tra thăm dò dư luận xã hội do Viện Nghiên cứu dư luận xã hội của Ban Tuyên giáo Trung ương thực hiện (tháng 2/2012); Đề án chính quyền đô thị Thành phố Hồ Chí Minh và Thành phố Đà Nẵng đã được Ban Cán sự đảng Chính phủ trình Bộ Chính trị tại phiên họp ngày 28/3/2014; Báo cáo của Ban Cán sự đảng Chính phủ về tổng kết thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường trình Hội nghị Trung ương 9 khóa XI (Báo cáo số 594-BC/BCSĐCP ngày 29/4/2014); ý kiến đa số các Thành viên Chính phủ tại Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8/2014 (19/27 ý kiến).
Cụ thể, dự án Luật quy định UBND là chính quyền địa phương được tổ chức ở tất cả các đơn vị hành chính; cấp chính quyền địa phương (gồm có HĐND và UBND) được tổ chức phù hợp với đặc điểm của 3 địa bàn: nông thôn, đô thị, hải đảo (đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt có luật riêng).
(1) Đối với địa bàn nông thôn tổ chức 3 cấp chính quyền (có HĐND và UBND) ở các đơn vị hành chính: tỉnh, huyện, xã (bao gồm cả huyện, xã thuộc khu vực ngoại thành, ngoại thị của thành phố, thị xã).
(2) Đối với địa bàn đô thị tổ chức 01 cấp chính quyền (có HĐND và UBND) ở khu vực nội thành, nội thị của các đơn vị hành chính: Thành phố trực thuộc Trung ương, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương, thị xã và thị trấn.
Đối với quận và phường thuộc quận thuộc thành phố trực thuộc Trung ương; phường thuộc thị xã, phường thuộc thành phố thuộc tỉnh, phường thuộc thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương không tổ chức cấp chính quyền (có HĐND và UBND) mà chỉ tổ chức UBND là chính quyền địa phương của quận, phường.
(3) Đối với địa bàn hải đảo: Hiện nay có 4 huyện đảo không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã (Côn Đảo, Cồn Cỏ, Bạch Long Vỹ, Hoàng Sa), định hướng trong Dự án Luật vẫn giữ tính đặc thù này; đối với huyện đảo và các đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc (đối với huyện đảo có phân định đơn vị hành chính cấp xã) đều tổ chức cấp chính quyền (có HĐND và UBND).
Như vậy, theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương của Phương án 1 thì các đơn vị hành chính quận, phường không tổ chức cấp chính quyền (có HĐND và UBND) mà chỉ tổ chức UBND là chính quyền địa phương của quận, phường, chịu trách nhiệm thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của Luật này và các nhiệm vụ do cơ quan nhà nước cấp trên ủy quyền (chức năng đại diện, giám sát và quyết định các vấn đề ở quận, phường không phải là ‘‘bỏ’’ mà do HĐND thành phố, thị xã thực hiện). Các đơn vị hành chính còn lại theo Hiến pháp năm 2013 (tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, xã, thị trấn) đều tổ chức cấp chính quyền có HĐND và UBND.
+ Phương án 2: HĐND được tổ chức ở tất cả các đơn vị hành chính, nhưng có đổi mới về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của HĐND, UBND các cấp (đặc biệt ở quận và phường). Như vậy, theo Phương án 2 thì cấp chính quyền địa phương (có HĐND và UBND) được tổ chức ở tất cả các đơn vị hành chính.
