Được thành lập vào ngày 1-5-1959 tại sân bay Gia Lâm, Trung đoàn Không quân vận tải 919 cũng chính là đơn vị bay vận tải quân sự - hàng không dân dụng đầu tiên của Việt Nam. Thời điểm này, Đoàn bay chỉ sở hữu vốn liếng là 10 chiếc máy bay IL-14, Li-2; AN-2; Mi-4, Aero-45 cùng 30 phi công được đào tạo ngắn hạn nhầm đáp ứng nhu cầu cấp bách là phục vụ chiến đấu và vận tải hàng không dân dụng.
Vậy nhưng cũng trong năm đầu tiên, với những máy bay thế hệ cũ được trang bị rất thô sơ cùng những phi công tuổi đời còn non trẻ, Đoàn bay 919 vẫn thực hiện thành công nhiều nhiệm vụ bay rất phức tạp, như bay phục vụ Ủy ban Quốc tế đi lại trên miền Bắc, chở hàng hoá trên các tuyến bay trong nước và đảm nhiệm bay chuyên cơ đưa Bác Hồ đi dự lễ thành lập Khu tự trị Tây Bắc... Giai đoạn 1965-1968, không quân Mỹ tiến hành cuộc chiến tranh phá hoại đánh phá Miền Bắc, Trung đoàn 919 dừng nhiệm vụ bay chở khách, chuyển sang thực hiện nhiệm vụ chuẩn bị chiến đấu, bay chuyên cơ, chở vũ khí đạn dược, lương thực, thuốc men phục vụ cho các chiến trường và tiếp tế vùng khó khăn.
Đặc biệt, sự kiện ngày 15-2-1964 đã đánh dấu trận thắng lợi trên không đầu tiên của Đoàn bay 919. Phi công Nguyễn Văn Ba, một trong hai phi công điều khiển máy bay T-28 xuất kích từ sân bay Gia Lâm, đã tiếp cận và tiêu diệt gọn máy bay C-123 chở biệt kích Mỹ. Chiếc máy bay này đã rơi xuống khu vực biên giới Việt - Lào. Vẫn còn nguyên cảm xúc hào hùng về trận chiến năm đó, phi công Nguyễn Văn Ba kể: “Tôi không bao giờ quên khoảnh khắc phát hiện mục tiêu, nhả hết cơ số đạn vào chiếc C-123 để tiêu diệt “biệt kích trên không” và niềm hân hoan của đồng đội khi đón chiếc T-28 an toàn trở về sân bay Gia Lâm rạng sáng ngày 16-2. Sau trận thắng, tổ bay của chúng tôi được tặng Huân chương Chiến công hạng Ba. Trận thắng này có ý nghĩa vô cùng quan trọng để không quân ta bước vào mặt trận trên không với niềm tin vững chắc.”
Suốt quá trình phục vụ chiến dịch lịch sử Hồ Chí Minh, Đoàn bay 919 đã thực hiện 163 chuyến bay, cơ động 4.250 cán bộ, chiến sĩ, vận chuyển 120,7 tấn vũ khí, phương tiện kỹ thuật, trong đó có đạn pháo cho xe tăng, bản đồ thành phố Sài Gòn, cờ, biểu ngữ, truyền đơn… đáp ứng cho yêu cầu cấp bách của chiến dịch.
… Đến hành trình làm chủ tương lai
Trở thành đơn vị trực thuộc Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) vào năm 1993, Đoàn bay 919 tiếp tục bám sát chức năng, nhiệm vụ được giao nhằm ổn định sản xuất và tăng trưởng vững chắc. Các chỉ tiêu đều hoàn thành và vượt mức kế hoạch. Đoàn bay luôn phát huy phẩm chất cách mạng, chủ động, sáng tạo, đóng góp vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Cũng trong tháng 10-1993, những chiếc máy bay hiện đại đầu tiên như Airbus A320 bắt đầu gia nhập đội bay của Vietnam Airlines với hợp đồng cho thuê từ Air France. Ngoài ra, Air France còn giúp đỡ Vietnam Airlines đào tạo đội ngũ nhân viên, phi công và phi hành đoàn. Lúc này mạng lưới đường bay của Vietnam Airlines bắt đầu mở rộng ra đến Paris, Tokyo, Seoul, Đài Bắc, Sydney, Melbourn.
Ngày 30-6- 2015, Vietnam Airlines tiếp nhận chiếc Airbus A350-900 đầu tiên trong tổng số 30 chiếc đặt hàng từ Airbus và trở thành hãng hàng không thứ hai trên thế giới sử dụng loại máy bay tiên tiến này sau Qatar Airways. Cùng với sự quan tâm đặc biệt của Vietnam Airlines dành cho công tác đổi mới công nghệ và hiện đại hoá đội máy bay, phi công Đoàn bay 919 đã chính thức điều khiển, làm chủ các loại máy bay tân tiến nhất thế giới như Boeing 787, Airbus A350 và A321, đồng thời đảm nhiệm hầu hết các chuyến bay nội địa và quốc tế có ý nghĩa lớn về mặt chính trị và hiệu quả kinh tế.
Cho đến thời điểm hiện tại, với năng lực huấn luyện bay và quản lý gần 1.200 phi công với hơn 50 quốc tịch khác nhau, Đoàn bay 919 đang dần khẳng định vị thế và khả năng làm chủ tương lai của chính mình. Từ chỗ phải gửi phi công đi huấn luyện chuyển loại tại nước ngoài, hiện Đoàn bay 919 đã phối hợp thực hiện nhiệm vụ huấn luyện toàn bộ đội ngũ phi công khai thác cho Vietnam Airlines. Hiện 100% phi công của Đoàn bay 919 đã hoàn toàn kiểm soát được phương tiện mới và ngày càng được nâng cao hơn nữa về chất lượng. Đoàn bay 919 vẫn đang tiếp tục phấn đấu để trở thành lực lượng nòng cốt góp phần đưa hàng không Việt Nam vươn tầm thế giới.
