Được đánh giá là một trong những điểm son văn hóa TPHCM trong năm 2016, những đóng góp của Đường sách TPHCM vào việc phát triển văn hóa của TP là không thể phủ nhận. Trong năm mới 2017, cũng cần thiết làm rõ một số vấn đề đặt ra xung quanh việc xây dựng đường sách và định hướng trong những năm tiếp theo.
Ông Lê Hoàng, Phó Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Chủ tịch Hội Xuất bản TPHCM, thành viên Ban điều hành Đường sách TP, nhìn nhận, đường sách là một mô hình hoạt động hoàn toàn mới nên những người làm phải mày mò “vừa làm vừa học”.
Trong lần ghé thăm Việt Nam năm 2016, bà Lucya Andam Dewi, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Xuất bản các nước ASEAN, Chủ tịch Hội Xuất bản Indonesia, cũng cho rằng Đường sách TPHCM là một mô hình rất độc đáo, đáng để tham khảo nhằm tổ chức ở các quốc gia trong khu vực. Tất nhiên, cái mới thì bao giờ cũng gặp nhiều vướng mắc, khó khăn. Giai đoạn đầu là các vấn đề về dịch vụ, được một thời gian thì là việc làm sao xây dựng các chương trình hoạt động và sau 1 năm, vấn đề mới nảy sinh là việc quản lý hoạt động, tài chính.
Các sự kiện tại Đường sách TPHCM luôn thu hút sự quan tâm của nhiều người
Chẳng hạn như việc theo kế hoạch ban đầu sẽ thành lập Công ty cổ phần Đường sách TPHCM nhưng sau lại là Công ty TNHH MTV Đường sách TPHCM. Ông Lê Hoàng cho biết, lúc đầu, theo tờ trình gửi UBND TPHCM thì mô hình điều hành hoạt động đường sách sẽ là: “Lập Công ty cổ phần Đường sách, một doanh nghiệp được hình thành dựa trên vốn góp từ cổ đông, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất bản, kinh doanh sách và Hội Xuất bản Việt Nam (Văn phòng phía Nam tại TPHCM). Công ty cổ phần Đường sách là đối tác được Sở TT-TT TP giao nhiệm vụ triển khai thực hiện đề án, tổ chức vận hành, quản lý các hoạt động đường sách dưới hình thức xã hội hóa”.
Thế nhưng, khi triển khai thi công, các gian hàng đã nảy sinh vấn đề là nếu huy động vốn thì sẽ gặp khó khăn về thủ tục thanh toán (hóa đơn VAT), công ty muốn có chức năng kinh doanh địa ốc phải có vốn điều lệ 20 tỷ đồng và về mặt pháp lý phải sở hữu khối tài sản hình thành trên đất của các đơn vị. Được sự tư vấn của các đơn vị chuyên môn, ban điều hành đường sách thống nhất để các đơn vị ký hợp đồng trực tiếp với đơn vị thi công Green TA, tự bỏ vốn ra xây dựng gian hàng. Phương thức đầu tư này là ổn thỏa, gian hàng sách khi lắp đặt xong trở thành khối tài sản của các đơn vị. Hiện nay giữa các đơn vị xuất bản và đơn vị thi công đã quyết toán, nghiệm thu và đưa gian hàng vào sử dụng.
Như vậy, việc lập công ty cổ phần để huy động vốn không còn cần thiết nữa. Nhiệm vụ bây giờ của công ty là điều hành hoạt động đường sách, với tính chất như một công ty công ích, không kinh doanh phát sinh lợi nhuận. Kinh phí để điều hành đường sách chỉ từ nguồn thu lệ phí nộp cố định hàng tháng của các gian hàng. Do vậy, ban điều hành quyết định chọn mô hình phù hợp với tính chất, đó là công ty TNHH MTV thay vì công ty cổ phần như trước đây đã ghi trong đề án và tờ trình. Công ty chịu sự lãnh đạo trực tiếp của Sở TT-TT TPHCM và Hội Xuất bản Việt Nam, chịu sự giám sát của các cơ quan chức năng theo Luật Doanh nghiệp. Toàn bộ phí thu được từ các gian hàng chỉ được sử dụng phục vụ cho đường sách và các hoạt động văn hóa đọc.
Thực tiễn hoạt động 1 năm qua của Đường sách TP với sự điều hành của Công ty TNHH MTV Đường sách TP cho thấy sự phù hợp của mô hình này. Nhiều trang thiết bị, cơ sở vật chất được trang bị, lắp đặt và hơn 100 chương trình, sự kiện hoạt động được tổ chức liên tục trên đường sách. Ngoài ra, cho đến nay mọi chi phí duy trì đường sách đều lấy từ khoản đóng góp của các gian hàng mà không sử dụng bất cứ nguồn kinh phí nào khác.
Hiện nay, hoạt động của các đơn vị ở Đường sách TPHCM có 3 mức đóng gồm: các gian sách với 2 mức 7,5 triệu đồng và 10 triệu đồng (tùy vào diện tích của gian hàng) và 2 gian cà phê sách với mức thu mỗi gian 20 triệu đồng/tháng. Do đặc thù của kinh doanh sách, vào các tháng trời mưa, phí đóng góp sẽ giảm 50%. Đây được đánh giá là mức phí rất thấp cho một mặt bằng vốn là một vị trí đẹp, đắc địa cả về du lịch cũng như kinh doanh của TP như ở đường sách và mức phí cho thấy sự hỗ trợ, ủng hộ tuyệt đối của TP đối với hoạt động văn hóa đọc.
Trên thực tế, chính các ưu đãi này đã góp phần giúp các đơn vị làm sách có điều kiện tổ chức hoạt động. Theo đánh giá của người phụ trách truyền thông Công ty First News, chi phí tổ chức một sự kiện ở đây chỉ bằng 1/10 so với ở nơi khác. Nghĩa là, thay vì chỉ tổ chức được một sự kiện, cùng mức kinh phí đó, đơn vị có thể tổ chức 10 sự kiện ở đường sách. Đó là chưa kể không gian đường sách phù hợp hơn rất nhiều so với không gian ở các quán cà phê, phòng họp ở các khách sạn - những nơi mà giới làm sách buộc phải chọn trước khi có đường sách. Con số hơn 100 sự kiện văn hóa đọc được tổ chức trong năm 2016 đã làm thay đổi cả đời sống văn hóa đọc TP...
TƯỜNG VY
