Việc cử tri Anh quyết định đưa nước này tách khỏi Liên minh châu Âu (EU) là nguyên nhân khiến Thủ tướng David Cameron từ chức. Giờ đây, cuộc đua tranh chức thủ tướng mới bắt đầu trong khi EU đang thúc bách Anh sớm có chính phủ mới để hoàn tất các thủ tục “ly khai”.
Thêm cú sốc
Ngày 30-6, cựu thị trưởng London Boris Johnson - người ủng hộ hết mình kế hoạch đưa nước Anh rời EU (Brexit) và ứng viên hàng đầu cho chức thủ tướng đã gây thêm cú sốc khi tuyên bố không ra tranh cử chức Chủ tịch đảng Bảo thủ - vị trí trở thành thủ tướng Anh. Thay vào đó, Bộ trưởng Tư pháp Anh Michael Gove, 48 tuổi, bất ngờ tuyên bố ra tranh cử chức thủ tướng Anh. Trước đó, ông này chỉ được xem là người ủng hộ ông Johnson. Ông Gove là cựu phóng viên chuyên mục và là người có công hiện đại hóa đảng Bảo thủ, giúp đảng này trở lại cầm quyền vào năm 2010.
Sau khi ông Johnson rút lui, Bộ trưởng Nội vụ Theresa May, 59 tuổi, trở thành ứng viên dẫn đầu cho chức vụ Thủ tướng Anh. Bà Theresa May khẳng định chiến dịch trưng cầu ý dân đã hoàn tất, cử tri đi bầu cao và công chúng đã đưa ra phán quyết. Vì vậy, giờ không thể nỗ lực để duy trì Anh ở lại EU và không có chuyện trưng cầu ý dân lần thứ hai.
Hai ứng viên hàng đầu cho chức Thủ tướng Anh, bà Theresa May và ông Michael Gove
Trong bài phát biểu tranh cử thủ tướng, bà Theresa May nhấn mạnh, bà có khả năng “thống nhất nước Anh” và chữa lành các vết thương do Brexit gây ra. Theo bà Theresa May, sau cuộc trưng cầu ý dân, Anh cần ban lãnh đạo mạnh mẽ để đưa đất nước vượt qua giai đoạn bất ổn về kinh tế, chính trị và cũng để thương lượng các điều khoản tốt nhất có thể khi Anh rời EU. Bà May vẫn ủng hộ nước Anh ở lại EU. Dù không vận động cho chiến dịch ở lại nhưng bà ủng hộ hạn chế tự do di cư vào Anh nếu Anh ở lại EU.
Bà May cũng loại trừ khả năng tổng tuyển cử sớm trước năm 2020 nếu bà trở thành thủ tướng. Bà cho biết, không vội kích hoạt Điều 50 (xúc tiến các cuộc đàm phán để Anh rời EU) mà trước mắt phải quyết định xong chiến lược đàm phán của Anh, nghĩa là không thể trước cuối năm 2016. Bộ trưởng Nội vụ Anh cho biết, sẽ không có ngân sách khẩn cấp để đối phó với hậu quả của Brexit và hứa rằng một khi trở thành thủ tướng sẽ không còn tìm cách đạt được thặng dư ngân sách nhằm tránh tăng thuế. Đặc biệt, bà May cam kết sẽ bảo vệ đời sống và việc làm cho những người lao động thu nhập thấp của Anh.
Cuộc tranh cử vào chức thủ tướng Anh kéo dài hơn 2 tháng và ngày 9-9 tới nước Anh sẽ có thủ tướng mới. 2 ứng cử viên đảng Bảo thủ khác cũng đã chính thức ra tranh cử chức thủ tướng là Stephen Crabb, Bộ trưởng phụ trách việc làm và lương hưu và Liam Fox, cựu Bộ trưởng Quốc phòng. Một số ứng viên tiềm năng là: Nicky Morgan, Bộ trưởng Giáo dục; Jeremy Hunt, Bộ trưởng Y tế; Andrea Leadsom, Bộ trưởng Năng lượng.
Anh và châu Âu sẽ sớm vượt qua khó khăn
Ngày 29-6 (giờ địa phương), Tổng thống Mỹ Barack Obama đã bày tỏ sự tin tưởng rằng với một kế hoạch thận trọng, châu Âu sẽ sớm vượt qua những khó khăn và tiếp tục tiến lên sau khi người dân Anh lựa chọn bỏ phiếu rời EU. Trong khuôn khổ chuyến thăm Canada để tham dự Hội nghị thượng đỉnh Bắc Mỹ, phát biểu trước Quốc hội nước này Tổng thống Obama nói: “Bất chấp một vài phản ứng ban đầu, tôi tin rằng quá trình này có thể được kiểm soát bằng biện pháp thận trọng và đúng trật tự”. Nhà lãnh đạo Mỹ cũng bày tỏ hy vọng Anh và châu Âu sẽ xây dựng được một kế hoạch khả thi để vượt qua khó khăn và tiến về phía trước. Trước đó cùng ngày, trong cuộc họp cấp cao với Thủ tướng nước chủ nhà Justin Trudeau và Tổng thống Mexico Enrique Pena Nieto, Tổng thống Obama nhận định, mặc dù thị trường toàn cầu đã bị ảnh hưởng đôi chút sau khi Anh quyết định rời EU, song ông tin rằng sự kiện này sẽ không làm tổn hại đến hệ thống tài chính toàn cầu và nền kinh tế thế giới vẫn sẽ vững chắc trong ngắn hạn. Ông Obama khẳng định, Mỹ sẽ tiếp tục hợp tác nhằm đảm bảo các nền kinh tế tiếp tục tăng trưởng và hệ thống tài chính toàn cầu ổn định.
Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Mỹ vẫn bày tỏ quan ngại về tăng trưởng toàn cầu trong dài hạn, khi cú sốc mang tên Brexit có thể đóng băng những khoản đầu tư đổ vào Anh hay EU
THỤY VŨ (tổng hợp)
