Thống kê từ Sở Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy (PCCC) TPHCM đã đưa ra một con số đáng lo ngại: năm 2007, TPHCM xảy ra 237 vụ cháy làm 2 người chết, 27 người bị thương và thiệt hại tài sản ước tính gần 80 tỷ đồng. Trong đó, nguyên nhân gây cháy do chập điện chiếm đa số. Điều này cho thấy, tình trạng sử dụng điện thiếu an toàn tại các tòa nhà trên địa bàn TPHCM nói riêng và cả nước nói chung đang diễn ra khá phổ biến và phức tạp. Trước thực tế đó, Bộ Xây dựng đã ban hành Tiêu chuẩn Xây dựng Việt Nam TCXDVN 394: 2007 quy định về việc thiết kế lắp đặt trang thiết bị điện trong các công trình xây dựng. Phóng viên Báo SGGP đã có cuộc trao đổi với Thạc sĩ - Kỹ thuật điện NGUYỄN HOÀNG MINH VŨ (ảnh), Trường Đại học Kiến trúc TPHCM về vấn đề này.
- Phóng viên: Xin ông cho biết tính cần thiết của việc ban hành tiêu chuẩn về vấn đề an toàn điện trong xây dựng các công trình?
Ông NGUYỄN HOÀNG MINH VŨ: Trước đây, vấn đề sử dụng điện trong tòa nhà đơn thuần chỉ là hệ thống cung cấp điện và chiếu sáng, còn hiện nay thì phức tạp hơn nhiều. Ngoài hệ thống cung cấp điện, điện chiếu sáng, còn có hệ thống thông tin liên lạc, các hệ điều khiển tự động và thông minh, hệ thống PCCC tự động… Các hệ thống này phải được thiết kế đồng bộ; lựa chọn thiết bị hợp lý; tính toán kỹ lưỡng về mức độ tạo ra sóng hài bậc cao và sự tương thích điện từ giữa các thiết bị hoặc các hệ thống với nhau để tránh bị nhiễu điện từ, gây ra các sự cố như: tạo sự cố giả, điều khiển sai lệch hoặc mất điều khiển… nguy hiểm cho công trình. Thế nhưng, tiêu chuẩn Việt Nam hiện hành có nhiều điểm không còn phù hợp với nhu cầu phát triển hiện nay của mạng điện trong công trình. Ngoài ra, việc hiểu rõ và áp dụng chính xác các hệ thống tiếp đất an toàn cho mạng điện trong công trình cũng còn nhiều hạn chế đối với các đối tượng liên quan.
Trên thực tế, trước khi ban hành tiêu chuẩn này, Bộ Xây dựng đã thực hiện khảo sát thực tế tại 12 công trình xây dựng khu vực phía Bắc và 12 công trình xây dựng ở khu vực phía Nam. Kết quả cho thấy, các công trình đều chưa đạt yêu cầu về an toàn điện. Có công trình đạt yêu cầu về tiêu chuẩn dây điện thì lại không đảm bảo yêu cầu an toàn điện về tủ điện; thiết bị điện không đảm bảo chất lượng; không có hệ thống tiếp đất… Mặt khác, chưa có sự thống nhất trong việc áp dụng các tiêu chuẩn về an toàn điện trong các công trình giữa các đơn vị tư vấn thiết kế, chủ công trình và thi công dẫn đến những tranh cải rất khó giải quyết.
Vận hành hệ thống điều khiển điện tại tòa nhà Diamond. Ảnh: ĐỨC TRÍ
- Vì sao lại có sự tranh cãi, mâu thuẫn giữa các đơn vị là chủ đầu tư, thi công và tư vấn thiết kế?
Tiêu chuẩn về an toàn điện trước đây được Tổng cục Tiêu chuẩn - Đo Lường - Chất lượng ban hành vào năm 2004. Tiêu chuẩn này được chuyển dịch hoàn toàn từ tiêu chuẩn quốc tế IEC 60364, nên có một số vấn đề không phù hợp với điều kiện các công trình xây dựng ở Việt Nam. Đã vậy, các tiêu chuẩn này lại không được cập nhật kịp thời nên có nhiều quy định lạc hậu so với sự phát triển của công nghệ và thiết bị điện. Điều này cũng lý giải vì sao các đơn vị tư vấn thiết kế, thi công phải tự lượm lặt, cập nhật thêm quy định mới về tiêu chuẩn an toàn điện trong các công trình trên thế giới. Hơn nữa, nếu sử dụng các tiêu chuẩn nước ngoài thì theo quy định phải được Bộ Xây dựng thông qua mới được sử dụng. Do đó mà có sự không đồng nhất về quan điểm áp dụng các tiêu chuẩn về an toàn điện khi xây dựng công trình. Dễ nhận thấy nhất là về phía đơn vị tư vấn thiết kế điện khi thiết kế thường lựa chọn những sản phẩm, thiết bị điện có tính năng an toàn điện tối ưu nhất nhưng đơn vị thi công thì có thể có những quan điểm khác, dẫn đến mâu thuẫn phát sinh và điều này khiến cho chủ đầu tư rất khó đưa ra quyết định.
- Theo ông, quy định nào trong tiêu chuẩn an toàn điện công trình xây dựng là quan trọng nhất? Và tiêu chuẩn này có phù hợp với thực tế ứng dụng?
Quan trọng nhất trong tiêu chuẩn an toàn điện TCXDVN 394: 2007 là quy định rõ về hệ thống tiếp đất; tương hợp điện từ và quy trình kiểm tra, lắp đặt, bảo trì, bảo dưỡng hệ thống điện. Đặc biệt, trong tiêu chuẩn còn quy định người thiết kế hệ thống điện công trình phải đưa ra được quy trình về kiểm tra, lắp đặt, bảo trì, bảo dưỡng hệ thống điện. Không phải đợi đến lúc thiết bị bị hư mới thay, mà tùy vào tính năng sử dụng của từng hạng mục mà người thiết kế phải tính được tuổi thọ của thiết bị và khi nào thì phải thay thế. Với tư cách là một người chuyên thiết kế điện trong các công trình xây dựng, tôi thực sự rất vui mừng khi Bộ Xây dựng ban hành phần an toàn điện trong công trình xây dựng, vì tiêu chuẩn này cập nhật tiêu chuẩn quốc tế và rất phù hợp với ứng dụng hiện nay. Thậm chí đơn vị tư vấn, nhà thầu nước ngoài khi đến đầu tư tại Việt Nam đều có thể dùng tiêu chuẩn này.
- Ông có thể cho biết tình hình ứng dụng tiêu chuẩn an toàn điện này vào thực tế trong thời gian tới?
Theo Bộ Xây dựng, ngoại trừ nhà dân là chưa áp dụng tiêu chuẩn này. Còn các công trình xây dựng phải áp dụng nhưng hiện cũng chỉ mới dừng ở mức khuyến cáo. Trong năm 2008, bộ sẽ ban hành hướng dẫn thực hiện cụ thể, phù hợp. Điều này cũng tạo điều kiện cho những nhà sản xuất thiết bị điện trong nước có lộ trình thay đổi, sao cho chất lượng thiết bị điện sau khi sản xuất đáp ứng yêu cầu mà các quy chuẩn và tiêu chuẩn quy định. Hiện chúng tôi cũng đã cập nhật tiêu chuẩn TCXDVN 394: 2007 vào giáo trình giảng dạy môn Kỹ thuật điện để giảng dạy cho sinh viên ngành Kiến trúc và Kỹ thuật hạ tầng đô thị trong Trường Đại học Kiến trúc TPHCM. Hy vọng trong thời gian không xa, việc bắt buộc ứng dụng tiêu chuẩn an toàn điện trong công trình sẽ góp phần giảm nguy cơ cháy nổ, tránh những thiệt hại kinh tế đáng tiếc có thể xảy ra trong các công trình xây dựng mà nguyên nhân xuất phát từ việc sử dụng điện không an toàn.
- Xin cảm ơn ông.
Ái Vân
