Từ Đồng Hới lên Làng Mô (Trường Sơn, Quảng Ninh, Quảng Bình) có hai cung đường, một theo đường thủy vượt sông Nhật Lệ, qua sông Long Đại; hai theo đường 18 vượt lên Tây Trường Sơn theo con đường tráng nhựa giữa trùng điệp núi rừng.
Những năm 60, Làng Mô nổi tiếng là nơi tập kết bộ đội và tạo các chân hàng để gùi thồ vào Làng Ho chi viện cho miền Nam và chiến trường Trị Thiên cũng như Quân khu 5.
Bà Hồ Liền, 90 tuổi, người Vân Kiều vẫn còn minh mẫn: “Năm 1964, Làng Mô là bản của người Vân Kiều, nhỏ lắm, nhưng nhà nào cũng theo bộ đội, theo Bác Hồ, một lòng yêu nước, gùi hàng vào Làng Ho để bộ đội đánh giặc”.
Ông Hồ Văn, người từng gùi hàng vào Làng Ho, cho biết: “Hồi đó mình trẻ, mới mười lăm tuổi đã xin đi gùi hàng rồi, không có đường tráng nhựa êm chân như bây giờ mà phải leo đá tai mèo, hết núi này đến non kia, vượt suối đến thác lớn mới đến Làng Ho để có cái ăn cho bộ đội chiến đấu”.
Góc bản Làng Mô hôm nay có đường tráng nhựa đi qua.
Bản Làng Mô tuy bé, với 50 nóc nhà thời bom đạn, nhưng chở đầy nghĩa tình. Ông Nguyễn Văn Tư (Quảng Trạch, Quảng Bình) cho biết: “Mình từng ở một đêm với Làng Mô rồi hành quân vào phía Nam, đêm ở, người Vân Kiều lúc đó có thu lúa rẫy, nấu đãi đoàn, anh em ăn một đêm ngon nhớ mãi đến chừ”.
Hòa bình lập lại, Làng Mô gần như chìm vào giữa núi rừng non cao, ít người biết đến. Đến đầu năm 1991, Làng Mô bắt đầu trở mình khi đồn biên phòng Làng Mô được mở rộng và tăng cường. Người Vân Kiều được bộ đội hướng dẫn sản xuất, người Kinh di cư lên khai hoang khẩn hóa làm chân ruộng nước đã khiến người Làng Mô tò mò học tập và dần siêng năng với lúa vụ tốt tươi. Nay từ Làng Mô nhỏ bé, đã trưởng thành thành xã Trường Sơn rộng lớn trên dãy Trường Sơn.
Làng Mô hôm nay đủ đầy căng mọng màu xanh của nương rẫy, nhà cửa người Vân Kiều được xây mới từ tiền bán thổ sản cho người miền xuôi lên giao thương. Đã có hơn 10 học sinh ở Trường Sơn đi học đại học, đó là điều đáng tự hào ở một vùng đất còn nhiều khó khăn.
Nay, đi trên con đường Hồ Chí Minh Tây Trường Sơn, qua ngã Làng Mô, thấy làng xanh mướt, cuộc sống người Vân Kiều khấm khá hơn trước, tất thảy bà con đều nói nhờ vào công lao của bộ đội Đồn Biên phòng Làng Mô cùng nếm mật nằm gai khổ cực để tìm lối ra cho dân bản. Qua ngã Làng Mô, thấy nụ cười của người Vân Kiều rạng rỡ hơn, chiếc gùi của họ trở về từ chợ có nhiều thịt hơn là điều đáng mừng ở một nơi hẻo lánh giữa đại ngàn xanh thẳm.
MINH PHONG
