Báo cáo về những vấn đề còn ý kiến khác nhau trong dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng cho biết, đa số ý kiến đại biểu Quốc hội cho rằng việc thành lập Hội đồng kiến trúc quốc gia là cần thiết, với tư cách là cơ quan tư vấn cho Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên xung quanh vấn đề này vẫn còn 2 loại ý kiến.
Loại ý kiến thứ nhất tán thành quy định về cơ quan này trong luật. Lý do là, dù chỉ là cơ quan tư vấn theo vụ việc cho Thủ tướng nhưng Hội đồng tư vấn lại có vai trò rất quan trọng trong việc tư vấn về lĩnh vực kiến trúc và kiến trúc của một số công trình quan trọng. Dự thảo Luật đã quy định Hội đồng này chỉ được thành lập khi cần thiết, làm việc theo chế độ kiêm nhiệm, tự giải thể sau khi hoàn thành nhiệm vụ là phù hợp, bảo đảm tính linh hoạt, không làm phát sinh thêm bộ máy, gây tốn kém, lãng phí. Theo kinh nghiệm ở một số quốc gia thì mô hình Kiến trúc sư trưởng đang dần được thay thế bằng mô hình Hội đồng hoặc Ủy ban. Do đó, nên luật hóa về Hội đồng Kiến trúc quốc gia. Tương tự, cần có quy định về Hội đồng kiến trúc cấp tỉnh tại địa phương.
Loại ý kiến thứ hai cho rằng không cần thiết đưa quy định này vào luật vì việc thành lập các tổ chức tư vấn thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của Thủ tướng Chính phủ, do đó việc tồn tại Hội đồng này có thể làm phát sinh thêm thủ tục hành chính; mặt khác, việc không thành lập Hội đồng sẽ giúp tăng cường vai trò, trách nhiệm tham mưu của các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành có liên quan đến lĩnh vực kiến trúc.
Cơ quan thẩm tra nhất trí với loại ý kiến thứ nhất và đưa quy định này vào Điều 16 dự thảo luật.
Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng bày tỏ sự tán thành việc quy định về Hội đồng kiến trúc quốc gia trong luật. “Cách thể hiện tại Điều 16 cũng khá “mềm mại”, để nhà nước linh hoạt lập hội đồng khi có những công trình quan trọng, cần thiết phải nghe tư vấn. Chính Nhà Quốc hội hiện nay, trong quá trình thiết kế, xây dựng cũng có một hội đồng tư vấn cấp quốc gia để cùng góp ý, tham gia phản biện, bảo vệ các quan điểm thiết kế về việc mang hồn Việt vào trong một công trình rất hiện đại”, Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, khối tròn nằm giữa tòa nhà có ý nghĩa trong văn hóa Việt. Việc sử dụng rất nhiều kính trong suốt phía mặt ngoài tòa nhà có dụng ý là để Nhà Quốc hội gần dân hơn. Tòa nhà, dù là một khối vuông vức nhưng đã được xử lý bằng giải pháp kiến trúc cho thanh thoát hơn nhờ ý kiến từ Hội đồng tư vấn…
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng giải thích, Nhà Quốc hội chính là sự thể hiện mô hình “bánh chưng bánh dày”, phần đế nhà là bánh chưng vuông, phần phòng họp Diên Hồng phía trên chính là bánh dày tròn. Theo Chủ tịch Quốc hội, tòa nhà gần như được “bọc” kính trong suốt vừa để thể hiện cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước nhưng cũng là cơ quan dân cử, để gần dân hơn, đồng thời thể hiện ý nghĩa công khai, minh bạch hoạt động của Quốc hội.
