Sau trận động đất gây sóng thần cực mạnh ở Nhật Bản ngày 11-3, liên tiếp hàng loạt các trận động đất với nhiều cấp độ khác nhau đã diễn ra ở một số quốc gia gần Việt Nam. Để tìm hiểu rõ hơn những nguy cơ động đất và sóng thần mà Việt Nam có thể phải hứng chịu, PV Báo SGGP đã có cuộc trao đổi với TS Lê Huy Minh, Phó Viện trưởng, phụ trách Viện Vật lý địa cầu, Giám đốc Trung tâm Báo tin động đất và cảnh báo sóng thần.
Động đất không mạnh nhưng tiềm ẩn
* Phóng viên: Xin ông cho biết, các vùng ở Việt Nam có thể chịu nguy cơ động đất như thế nào?
* TS LÊ HUY MINH: Việt Nam nằm ở phần Đông Nam của mảng lục địa Âu - Á, giữa mảng Ấn Độ, mảng Philippines và mảng châu Úc. Lãnh thổ Việt Nam không nằm ở rìa các mảng, do vậy ít bị tổn thương bởi động đất so với các nước trong khu vực như Indonesia, Philippines, Malaysia. Nhưng trên lãnh thổ và lãnh hải Việt Nam tồn tại hệ thống đứt gãy hoạt động phức tạp: đứt gãy Lai Châu - Điện Biên, đứt gãy sông Mã, đứt gãy Sơn La, đới đứt gãy sông Hồng, sông Cả, đứt gãy kinh tuyến 109-110 độ, do vậy động đất cũng thường xuyên xảy ra.
Các trận động đất nhỏ xảy ra từ sau trận động đất Điện Biên năm 2001 mạnh 5,3 độ richter đều không gây thiệt hại về người và của, tuy nhiên cũng cho thấy vỏ Trái đất ở khu vực Việt Nam không hoàn toàn bình ổn, các trận động đất vẫn luôn tiềm ẩn với mức độ nhỏ và vừa phải.
Bản đồ phân bố chấn tâm động đất trên lãnh thổ Việt Nam và các vùng kế cận (số liệu 1903 - 2009).
* Ngoài khu vực Tây Bắc được xem là vùng có nguy cơ động đất cao nhất và mạnh nhất nước trên đất liền, trong các vùng lãnh hải của Việt Nam, vùng biển nào có nguy cơ diễn ra động đất cao nhất, thưa ông?
* Đó là trên tuyến đứt gãy kinh tuyến 109-110 độ mà tập trung là vùng biển ngoài khơi Phan Thiết và Vũng Tàu. Nơi mà trong những năm qua đã liên tiếp xảy ra nhiều trận động đất. Theo số liệu tính toán, thì vùng biển này có nguy cơ động đất mạnh nhất là 6,5 độ richter. Mới đây nhất, ngày 27-1-2011 và ngày 6-3-2011 đã xảy ra 2 trận động đất ngoài khơi Vũng Tàu – Phan Thiết mạnh 4,7 độ richter.
Nguy cơ sóng thần là hiện hữu
* Thưa ông, liệu những trận động đất trên đới đứt gãy kinh tuyến 109-110 độ ngoài khơi Vũng Tàu – Phan Thiết có thể gây ra sóng thần không?
* Với mức độ động đất như vậy, gần như không thể gây ra sóng thần. Nếu động đất mạnh nhất theo tính toán ở khu vực này là 6,5 độ richter cũng khó có thể xảy ra sóng thần được. Tuy nhiên, nếu kèm theo đó là hoạt động phun trào của núi lửa thì có thể gây ra sóng thần. Theo tính toán, nếu tất cả những yếu tố đó hội tụ để tạo ra sóng thần thì mức sóng thần ở đây cũng thấp, chứ không phải tạo ra sóng thần cực mạnh với sự tàn phá khủng khiếp như ở Nhật Bản vừa qua hay ở Indonesia.
Với hiện tượng động đất, Việt Nam cũng như trên thế giới không ai có thể dự báo được. Chúng ta chỉ làm công tác “báo tin” khi động đất xảy ra, hoặc cảnh báo vùng nào có nguy cơ sẽ diễn ra động đất cao. Nhưng với sóng thần thì chúng ta có thể cảnh báo và chuẩn bị đối phó từ trước được.
Động đất gây ra sóng thần tại Nhật Bản ngày 11-3.
* Vậy nguy cơ Việt Nam chịu ảnh hưởng của sóng thần có thể đánh giá như thế nào?
* Cho tới nay, chưa có những bằng chứng thuyết phục để khẳng định sóng thần đã ảnh hưởng tới vùng bờ biển Việt Nam. Tuy nhiên, theo các kết quả nghiên cứu đã được thực hiện tại Viện Vật lý địa cầu, các vùng nguồn động đất ở khu vực biển Đông và lân cận có thể gây nên sóng thần ảnh hưởng tới vùng bờ biển Việt Nam bao gồm: Riukiu (Đài Loan, Trung Quốc); đới hút chìm Manila; biển Sulu; biển Celebes; vùng Biển Ban Đa; Bắc biển Đông; Palawan; Tây biển Đông. Trong đó đới hút chìm Manila (máng nước sâu Manila) được cho là có nguy cơ cao nhất. Trong khu vực này đã xảy ra một trận động đất cường độ 8,2 độ richter ngày 26-5-2006, nhưng trận động đất này đã không gây nên sóng thần.
* Khi một trận động đất mạnh, tạo ra sóng thần ở đới hút chìm Manila, thì Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?
* Theo các kịch bản đã tính toán bởi Bộ Tài nguyên và Môi trường, nếu một trận động đất cường độ 8,3 độ richter xảy ra ở khu vực rãnh nước sâu Manila thì có thể tạo nên sóng thần cao 5,2m ở Quảng Ngãi và 2,1m ở Nha Trang. Một trận động đất có cường độ 9,2 độ richter ở cùng khu vực có thể tạo ra sóng thần cao 10,6m ở Quảng Ngãi và 5m ở Nha Trang. Thời gian sóng thần đi từ vùng rãnh nước sâu Manila tới vùng bờ biển Việt Nam sau khoảng 2 tiếng đồng hồ.
Về mặt khoa học, các trận động đất có cường độ lớn hơn 6,5 độ richter ở các vùng biển có khả năng gây ra sóng thần, như vậy nguy cơ sóng thần ở vùng bờ biển Việt Nam là hiện hữu và cần phải được quan tâm.
* Cảm ơn ông!
TRẦN LƯU (thực hiện)
Thông tin liên quan |
