Trong lúc nhiều loại trái cây nội đang rớt giá, hàng ngày, tại biên giới Tây Nam, trái cây Thái Lan vẫn ồ ạt nhập về nước ta. Ở các chợ biên giới như Châu Đốc, Tịnh Biên, An Phú (An Giang), trái cây Thái Lan chiếm ưu thế tuyệt đối. Tình cảnh “trái nội gặp khó, trái ngoại tràn lan” xảy ra ngay ở vựa trái cây lớn nhất nước rõ ràng là một nghịch lý.
Bòn bon, măng cụt Thái Lan được nhiều người lựa chọn vì giá phải chăng.
Sính ngoại
Tại khu vực cửa khẩu quốc tế Tịnh Biên, hàng ngày, xe tải chở trái cây ngoại xếp hàng dài chờ làm thủ tục đưa từ Campuchia vào Việt Nam. Bãi đất trống gần trạm biên phòng (phía Campuchia) lúc nào cũng có hàng chục xe ba gác của thương lái Campuchia, chất đầy trái cây tập kết. Những thùng trái cây được đóng gói khá kỹ, in chữ Thái nhanh chóng được chuyển qua những xe lôi, xe tải của thương lái Việt Nam.
Chỉ tính riêng địa bàn tỉnh An Giang, hàng ngày, có hàng trăm tấn trái cây ngoại được nhập về sau đó phân phối đi khắp ĐBSCL, TPHCM thậm chí ra tận miền Trung, miền Bắc. Những loại trái cây xuất xứ Thái Lan có: măng cụt, sầu riêng, bòn bon, me, xoài... Bà Tư Tiếu, một tiểu thương buôn trái cây Thái Lan ở chợ Tịnh Biên, cho biết: “Tính bình quân mỗi tháng tôi ký hợp đồng với bên vựa Campuchia từ 7 - 10 tấn trái cây các loại, bán trong tỉnh rồi bỏ mối cho nhiều vựa khác từ Cần Thơ xuống Cà Mau hoặc lên TPHCM…”.
Cũng theo bà Tư Tiếu, trái cây Thái Lan rẻ hơn nhiều so với trái cây cùng loại nhưng “đánh” vào tâm lý sính ngoại nên khi đưa về các tỉnh khác, thương lái thường nâng giá cao lên gấp 2 - 3 lần. Chị Nga, chủ vựa trái cây ở bến Ninh Kiều, Cần Thơ cho biết: “Bòn bon, me, măng cụt đều 35.000 đồng/kg, nhưng quan trọng là nhiều người vẫn mua, họ thích trái cây Thái vì vừa ngon, đẹp, nếu có đem cho, tặng cũng lịch sự hơn trái cây của ta”.
Trong khi đó, giá trái cây trong nước ở các tỉnh, thành ĐBSCL trồi sụt thất thường, nhất là những loại trái cây “cấp thấp” như chôm chôm, thanh long, ổi… Anh Lê Quang Tự, trồng chôm chôm ở Trà Ôn, Vĩnh Long than: “Trái chín đỏ vườn mà lòng buồn rười rượi. Mấy tháng trước, thương lái lại vườn gạ gẫm từ 10.000 - 15.000 đồng/kg nay chỉ còn 3.000 - 4.000 đồng/kg. Hôm trước chở ra TP Cần Thơ đổ đống bán cũng chỉ được giá 6.000 đồng/kg”.
Cùng cảnh ngộ đó, anh Thành ở huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang trồng thanh long buồn rầu: “Hôm qua chúng tôi chở xuống Cần Thơ vài trăm ký đổ vỉa hè, bán giá chỉ có 3.000 đồng/kg mà vẫn ế!”. Ngược lại, những trái cây nội thuộc hàng đặc sản như sầu riêng, măng cụt, chôm chôm nhãn, bòn bon, cam sành, giá lại quá đắt, bình quân từ 25.000 – 35.000 đồng/kg, rất ít người mua.
Thua trên “sân nhà”
Ghi nhận thực tế cho thấy, hầu hết trái cây Thái Lan nhập qua biên giới Tây Nam đều có giá rẻ hơn so với trái cây nội cùng loại. Hiện giá măng cụt, bòn bon loại ngon nhất mua tại vựa bên Campuchia khoảng 1 USD/kg đem về Việt Nam bán 25.000 - 30.000 đồng/kg rẻ hơn từ 10.000 – 15.000 đồng so với trái nội. Xoài, me Thái giá từ 0,6 USD - 0,8 USD/kg, giá bán tại chợ Châu Đốc khoảng 25.000 – 30.000 đồng/kg. Ngoài ra sầu riêng Monthoong (Thái Lan), sầu riêng Campot (Campuchia) hạt lép, cơm vàng chỉ khoảng 25.000 – 30.000 đồng/kg thấp hơn giá 35.000 – 40.000 đồng của sầu riêng ta.
Me Thái được để vào rọ bán tại vựa trái cây ở bến Ninh Kiều (Cần Thơ). Ảnh: Đ.TUYỂN
Tiến sĩ Nguyễn Minh Châu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam cho biết, thực chất trái cây nội không đắt hơn trái cây ngoại. Sở dĩ, nhiều loại trái cây đặc sản trên thị trường giá cao là vì có quá nhiều lớp trung gian hưởng lợi trong quá trình đưa trái cây từ vườn đến tay người tiêu dùng. Ông Châu phân tích: “Nông dân bán cho thương lái rất rẻ, thương lái bán cho chủ vựa ở địa phương, rồi bán đi các vựa ở nơi khác, sau đó bán cho sạp, sạp lại bán cho người buôn lẻ… Trong chuỗi vận chuyển này, mỗi người đều nâng giá để hưởng lời đến khi trái cây đến tay người dùng giá bị đẩy lên cao ngất ngưởng. Tôi thấy, không đâu lại có giá sầu riêng lên đến 40.000 – 50.000đồng/kg như ở ta”.
Thanh long Chợ Gạo đổ đống dưới đất bán chỉ 3.000 đồng/kg
Cũng theo tiến sĩ Châu, sở dĩ trái cây Thái Lan giá thấp là vì công nghệ sản xuất và quá trình tiêu thụ sản phẩm của họ rất gọn nhẹ, ít chi phí, lợi nhuận không phải chia cho nhiều người nên giá rất ổn định và không quá cao. Trong khi ở ĐBSCL, nhiều khách hàng nước ngoài đặt mua trăm tấn trái cây mỗi đợt, không biết kiếm đâu ra sản phẩm đồng bộ cho họ. Hơn nữa nhiều sản phẩm không đáp ứng được yêu cầu về chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm.
Thực tế, bao năm nay, nông dân ĐBSCL vẫn trồng cây theo phong trào, ai trồng gì mình trồng nấy, diện tích phân tán nhỏ lẻ, manh mún. Để rồi năm nào cũng có chuyện nông dân khổ sở vì rớt giá hay bị thương lái chèn ép. Thiết nghĩ, đã đến lúc các địa phương phải có quy hoạch cụ thể từng vùng trái cây chuyên canh theo thế mạnh từng nơi, tiến tới hình thành những vùng nông nghiệp công nghệ cao; tạo dựng mối liên kết chặt chẽ giữa nhà nước, nhà nông, nhà doanh nghiệp và nhà khoa học. Có như vậy, trái cây nội mới mong có được chất lượng, đồng bộ, giá ổn định, để không bị lép vế trên “sân nhà”, nông dân cũng không phải canh cánh lo giá cả mỗi khi đến vụ thu hoạch.
Đình Tuyển
