Tại Saudi Arabia có các quy định cấm các rạp chiếu phim, nhà hát hoạt động, cấm các tác phẩm văn học mang tư tưởng hiện đại được lưu hành tại cửa hàng sách. các loại hình trình diễn nghệ thuật công cộng cũng bị kiểm soát chặt chẽ. Nhưng những lệnh cấm này hầu như không thể kìm hãm được sự phát triển của làn sóng văn học trẻ. Một thế hệ nhà văn mới của Saudi Arabia đang tìm cách vượt qua mọi quy định nghiêm khắc khi liên tục cho ra đời “những tiểu thuyết đề cập đến những vấn đề được cho là táo bạo” tại xứ sở Arab.
Abdo Khal - người tiên phong
Mặc dù hầu hết các tác phẩm văn học vẫn bị cấm lưu hành ở các cửa hàng sách, nhưng người yêu sách ở Saudi Arabia vẫn có thể mua được nhiều tác phẩm văn học từ những nước Arab khác khi chúng được bày bán tự do.
Những tác phẩm mang hơi thở cuộc sống hiện đại đang được giới trẻ Arab săn lùng.
Tác phẩm đã miêu tả chân thực một xã hội Arab giàu sang với những tòa lâu đài tráng lệ, cuộc sống của những người giàu có nhất và mặt trái của nó là một bộ phận người lao động nghèo khổ. Họ gọi đây là “tiểu thuyết châm biếm đầy đau đớn”. Chủ đề của tiểu thuyết đã tạo được tiếng vang ở một vương quốc, nơi sự bùng nổ về dầu lửa tưởng chừng chỉ mang lại sự thịnh vượng.
Abdo Khal vốn là nhà nghiên cứu khoa học hình sự ở Jeddah trước khi trở thành nhà văn năm 1980. Nhiều tác phẩm của ông không được xuất bản tại Arab vì đã miêu tả những điều cấm kỵ trong xã hội Arab gồm: tình dục, chính trị và tôn giáo.
Khal là một trong những nhà văn đầu tiên tại Saudi Arabia khởi xướng phong trào viết sách tại Saudi Arabia nhưng cho lưu hành tại các nước láng giềng thay vì trong nước. Ông nổi tiếng với tuyên bố: “Chúng ta viết sách ở trong nước, nhưng phải tự quảng bá sản phẩm của mình ra nước ngoài, vì điều mà chúng ta cần là phải hội nhập với trào lưu văn học của thế giới”.
Những người kế thừa
Tư tưởng của Abdo Khal đã được giới nhà văn trẻ của Saudi Arabia hưởng ứng nhiệt tình. Nối gót ông, nhiều tiểu thuyết đã tìm đường xuất ngoại và trở nên nổi tiếng ở nước ngoài như The Swing (tạm dịch Đôi cánh) của nhà văn nữ Badriya al-Bishr, Hind and the Soldiers (Hind và những người lính) của nhà văn nữ Hind, Girls of Riyadh (Những cô gái Riyadh) của nhà văn Rajea Sanea… Những tiểu thuyết này đã được dịch sang tiếng Anh và Girls of Riyadh đã được dịch và lưu hành rộng rãi tại Pháp.
Nhà văn nữ Arab Saudi Badriya al-Bishr tuyên bố: “Một thế hệ mới nhà văn đang sử dụng ngôn ngữ mới, đơn giản và thẳng thắn để xử lý những đề tài mà trước đây chưa hề được động đến, như quyền được yêu hay làm việc của phụ nữ”.
The Swing của Badriya al-Bishr là những câu chuyện kể về ba người phụ nữ Saudi Arabia với những trải nghiệm về tự do ở châu Âu. Còn Girls of Riyadh lại cuốn hút độc giả qua văn phong giản dị, chân thực, miêu tả cuộc sống của bốn cô gái trẻ người Saudi Arabia, đã vượt qua mọi rào cản trong xã hội, đè nén tôn giáo để đến với người mình yêu, đến với công việc yêu thích và từng bước khẳng định mình.
Các nhà văn trẻ này phải chịu sự chỉ trích của các phương tiện thông tin đại chúng trong nước vì cho rằng họ chú tâm khai thác những đề tài như vậy vì ham danh tiếng, muốn câu khách. Song bất chấp tất cả, những tiểu thuyết này đã và đang được giới trẻ Saudi Arabia săn lùng nhiều nhất trong thời gian qua.
HOÀI LÊ (Theo Middle East Online)
