Tham tán thương mại và doanh nghiệp: Cần cơ chế phối hợp thông tin hiệu quả hơn

Doanh nghiệp vẫn “đói” thông tin
Tham tán thương mại và doanh nghiệp: Cần cơ chế phối hợp thông tin hiệu quả hơn

Ngày 22-2, tại TPHCM diễn ra Hội nghị Tham tán thương mại năm 2016 tại khu vực phía Nam do Bộ Công thương tổ chức. Hơn 400 đại biểu là lãnh đạo các tỉnh, thành, các doanh nghiệp (DN), hiệp hội tham dự khiến hội trường Tổng Công ty Điện lực miền Nam bị quá tải. Điều này cho thấy, sức nóng từ việc tham gia các hiệp định thương mại, những vấn đề đặt ra cho xuất khẩu hàng Việt, cũng như kỳ vọng của DN vào các tham tán với vai trò là “cánh tay nối dài” của cơ quan nhà nước trong giai đoạn mới là hết sức cấp bách.

Doanh nghiệp vẫn “đói” thông tin

Hội nghị Tham tán thương mại năm 2016 được tổ chức với mục đích đẩy mạnh hoạt động kinh tế đối ngoại, công tác thị trường nước ngoài và xúc tiến thương mại nhằm góp phần tăng cường xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam. Đặt trong bối cảnh Việt Nam đã và đang tham gia hàng loạt hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương và đa phương, do vậy, bên cạnh những thông tin chính, các DN cũng không ngại nói thẳng, nói thật những tồn tại về công tác xúc tiến, dự báo thị trường để DN có thể tránh được rủi ro, thua thiệt trong quá trình xuất khẩu.

Theo bà Nguyễn Thị Tuyết Nhung, Giám đốc Công ty Phước Thành Bảy Mập, công ty thường xuất khẩu gạo đi thị trường Mỹ nhưng gần đây không biết chất nào bị cấm tại thị trường Mỹ. Khi hàng đến Mỹ mới biết phải niêm phong hàng, gửi kho, chờ kiểm định xong mà đạt tiêu chuẩn, không có chất cấm thì mới được giao cho khách hàng. Nói cách khác, xuất khẩu gạo vào thị trường Mỹ hiện nay vẫn phụ thuộc hoàn toàn vào sự phán quyết của cơ quan Hải quan Mỹ. Nếu cơ quan này kiểm định đạt thì DN được giao cho khách hàng còn nếu không thì phải mang về. Việc này khiến cho DN rất bị động và sẽ phải chịu thiệt hại rất lớn nếu không may hàng bị trả về. Những loại kết quả kiểm định tại Việt Nam như kiểm định của Vinacontrol thì Mỹ không cần xem! Vì vậy xin cơ quan quản lý xem xét cho DN khỏi kiểm dịch thực vật tại Việt Nam nữa vì mất công, mất tiền mà không dùng được.

Chế biến mực xuất khẩu tại Công ty APT. Ảnh: CAO THĂNG

Một DN ngành gỗ cũng kể rằng, cách đây chưa lâu Ấn Độ đã phá giá tiền đồng nhưng họ không nhận được thông tin. Khi hàng xuất qua, phía đối tác Ấn Độ yêu cầu đàm phán giảm giá 7% so với những lô hàng đã bán trước đó nhưng công ty không chịu. “Nếu chúng tôi nắm bắt được những thay đổi về chính sách từ các nước sở tại, thông qua mạng lưới các thương vụ Việt Nam thì tình hình sẽ khác” - một DN ngành gỗ bức xúc nói.

Ông Trương Quan Hoài Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cần Thơ thông tin, có DN ở Cần Thơ cho biết họ đã từng gửi tới 30 email cho một thương vụ để tìm hiểu thông tin nhưng không được trả lời. Hiện Cần Thơ đang xuất khẩu 2 mặt hàng chủ yếu là thủy sản và gạo, chiếm khoảng 70% tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh năm 2015 là 1,3 tỷ USD. Trên thực tế, 2 mặt hàng này đang có rất nhiều cơ hội để tăng lượng hàng xuất khẩu. Hiện Liên hiệp quốc cũng đang có nhu cầu lớn về gạo và thực phẩm, Cần Thơ muốn tiếp cận hệ thống này để bán hàng thì phải nhờ đến thương vụ của Việt Nam tại New York. Việc tra cứu để tìm những thông tin về hàng hóa, thị trường cũng rất khó khăn và không biết tìm ở đâu nên nhiều DN xuất khẩu của tỉnh rất hoang mang, nhất là những nhóm các mặt hàng bị trả về.

Cái khó của người trong cuộc

Theo Bộ Công thương, mục tiêu tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam năm 2016 đạt khoảng 181,5 tỷ USD, tăng 10% so với năm 2015. Do đó, hệ thống các tham tán thương mại đang hoạt động ở nước ngoài có vai trò lớn trong việc thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu thông qua việc cung cấp thông tin, quảng bá hàng hóa.

Tuy nhiên, các tham tán cho rằng thương vụ chỉ là cơ quan chắp nối tạo điều kiện cho DN hoạt động thuận lợi hơn ở nước ngoài. Các tham tán chia sẻ rằng mỗi ngày nhận được rất nhiều câu hỏi về thị trường, nhưng cơ chế tại nhiều thị trường hiện chỉ có một tham tán, nhân lực mỏng nên khả năng hỗ trợ có hạn... Một tham tán cho biết, việc cung cấp thông tin là rất quan trọng, nhưng tham tán không thể thay thế để làm hộ cho DN. Nếu DN ngồi nhà mà có thông tin thị trường là bình thường, nhưng ngồi nhà và mong có khách hàng qua thương vụ là rất khó. DN cần đầu tư chi phí quảng cáo, tham dự triển lãm thì mới có hiệu quả thiết thực. DN cũng cần chủ động hơn để tham gia hội chợ, triển lãm ngay tại các nước sở tại để giới thiệu, quảng bá hàng hóa thì bạn hàng mới biết đến thương hiệu của Việt Nam.

Tham tán Đào Trần Nhân, phụ trách thị trường Mỹ, cho biết, hàng năm Mỹ dùng 2,5 tỷ đôi giày, trung bình mỗi người dùng 8 đôi giày. Thuế thu từ giày hơn 2,7 tỷ USD. Theo tính toán của Hiệp hội Giày dép Hoa Kỳ thì khi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) thực thi, Việt Nam sẽ tăng xuất giày dép thêm 32%. Doanh nghiệp Việt nên tận dụng cơ hội do TPP mang lại. Riêng về lĩnh vực thực phẩm và đồ uống, DN cần xem lại các luật, giữ lại hồ sơ các lô hàng, cần sẵn sàng đáp ứng yêu cầu kiểm tra tại chỗ của Mỹ. Nếu DN từ chối việc kiểm tra, chắc chắn sẽ không xuất khẩu được vào nước này. Mặt khác, hồ sơ cũng luôn trong tư thế đảm bảo rằng sản phẩm sản xuất là an toàn đối với người tiêu dùng. Về trái cây, hiện chúng ta mới chỉ có 4 loại xuất khẩu vào Mỹ là thanh long, chôm chôm, vải và nhãn. Hiện Việt Nam đang tiến hành các bước cần thiết để tăng thêm 2 loại là xoài và vú sữa để nâng lên 6 mặt hàng. Theo ông Nhân, mỗi mặt hàng phải làm thủ tục từ 5 - 7 năm mới có thể vào được thị trường này. Ngoài ra, nhiều quy định của Mỹ cũng không rõ ràng để tham tán tổng hợp, thông tin kịp thời đến DN.

Phát biểu kết luận, Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú nhấn mạnh, Bộ Công thương sẽ xây dựng cơ chế cung cấp thông tin và chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tạo cơ chế thuận lợi cho địa phương và tham tán thương mại ở nước ngoài. Những kiến nghị của các địa phương về cơ chế phối hợp thông tin để nâng cao hoạt động của thương vụ tại các nước sẽ được bộ tập hợp đầy đủ, từ đó xây dựng quy chế phối hợp cụ thể cho các bên, tạo điều kiện tốt nhất cho DN tăng cường xuất khẩu.

Tham tán Công sứ Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản Nguyễn Trung Dũng: Cần thay đổi công tác xúc tiến thương mại

Tại thị trường Nhật Bản, các nhóm vấn đề cần nghiên cứu rất nhiều. Năm 2015 và những năm tới, nhiệm vụ của một tham tán ngoài việc làm công tác xúc tiến truyền thống thì cần nghiên cứu sâu các hiệp định, kết hợp với các chính sách của Nhật Bản. Nhật Bản không chỉ đang thực hiện FTA đã ký với Việt Nam mà nước này cũng là một trong các thành viên tham gia TPP.

Ngay khi mới ký kết, Nhật Bản đã thay đổi nhiều cơ chế chính sách và đã có sự chuẩn bị rất kỹ. Nhật Bản cũng đã đưa ra hàng loạt chính sách cải tổ kinh tế, liên quan đến cơ cấu, các nhóm hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Chính phía Nhật Bản cũng đã bật đèn xanh cho nhiều loại nông sản và yêu cầu đưa danh sách các mặt hàng có thứ tự ưu tiên của Việt Nam xuất khẩu vào Nhật khi TPP có hiệu lực. Quả xoài của Việt Nam bước đầu đã đưa được vào siêu thị Aeon ở Chiba để bán cho người Nhật. Nếu đưa được hàng hóa vào thị trường khó tính thì sẽ vào được các thị trường khác. Ví dụ như trái thanh long, khi đưa được vào Nhật Bản, ngay sau đó là vào được thị trường Mỹ.

Tôi nghĩ rằng, bên cạnh nỗ lực của tham tán, cần thay đổi công tác xúc tiến thương mại. Lâu nay công tác này ít được chú ý đến các địa phương và DN vừa và nhỏ. Tại Nhật Bản thì đây là khu vực mang lại giá trị gia tăng cao cho nền kinh tế. Việt Nam nên đi theo hướng này.

THÚY HẢI

Tin cùng chuyên mục