Tháng Giêng và trong dịp Tết Nguyên đán có rất nhiều lễ hội, hành hương, cũng là dịp thu hút nhiều người tham gia du lịch và thực hiện nhiều hoạt động mang tính tâm linh với ước mong được khỏe mạnh, may mắn, bình an, hạnh phúc trong năm mới. Dịp này, nhiều người cũng thực hiện những việc mà mình nghĩ là tích cực, qua đó mong muốn tích được phúc đức cho bản thân và gia đình.
Những việc tốt có thể kể là cúng tiền (hoặc của cải) công đức ở các cơ sở thờ tự, tôn giáo hoặc hỗ trợ vật chất cho các hoạt động từ thiện, hoặc giúp đỡ người nghèo khó, bệnh tật… Về cơ bản, đây là việc làm tích cực, có ý nghĩa nhân văn, bởi lòng tốt của một người không phải thể hiện bằng ý nghĩ hay sự cầu khẩn mà bằng hành động cụ thể, thiết thực, nhất là những hành động đó hướng đến những người đang chịu thiệt thòi. Tuy nhiên, nếu lòng tốt đó không được đặt đúng chỗ, như thực hiện công đức ở điểm thờ tự giả, do cá nhân nào đó ngụy tạo, hoặc giúp đỡ một cơ sở từ thiện trá hình… thì chẳng những lòng tốt bị phản bội mà còn vô tình tiếp tay cho kẻ xấu lừa đảo, trục lợi. Do đó, người đã có lòng tốt thì nên cố gắng thực hiện lòng tốt một cách có trách nhiệm để sự chia sẻ, giúp đỡ của mình đến được nơi thực sự cần, chứ không phải làm lợi cho kẻ xấu.
Hay việc phóng sinh cũng được nhiều người thực hiện. Phóng sinh vừa mang ý nghĩa giúp tránh sát sinh mà còn tạo thói quen, ý thức sống thân thiện với môi trường; các vật phóng sinh thường là chim, cá, rùa… Thế nhưng, phóng sinh hiện nay được thực hiện phần nhiều là đi mua lại động vật của người khác bán nhằm mục đích phóng sinh, tức là nhu cầu phóng sinh đã tạo ra một hoạt động cung cấp động vật phóng sinh. Như vậy, những người có lòng từ thiện muốn hạn chế sát sinh lại tiếp tay cho người khác sát sinh, muốn thân thiện với môi trường thì thúc đẩy người khác hủy hoại môi trường. Một số người còn thả một số động vật có thể gây nguy hiểm cho con người và môi trường vào tự nhiên, có thể tạo điều kiện cho những loài này sinh sôi quá mức, lấn át những sinh vật khác, làm mất cân bằng sinh thái.
Vì vậy, một số người khuyên, khi thực hiện phóng sinh, chúng ta phải phát xuất từ lòng từ bi, không vì ý nghĩa tư lợi (như cầu sống thọ, cầu may mắn, giải trừ tật bệnh,…); phải phóng sinh bằng cái tâm chứ đừng theo phong trào, không chạy theo số đông; phóng sinh là tự do, khi có điều kiện thì thực hiện, chứ không chọn ngày giờ tốt xấu, không nên chờ dịp này hay dịp khác; khi phóng sinh cần thực hiện âm thầm, không phô trương, nhất là không nên kích thích lòng tham của những người săn bắt để họ tìm cách bắt lại động vật đã được thả...
Bên cạnh đó, còn có một số việc làm về hình thức là tích cực, có tính phổ biến nhưng kỳ thực cần quan tâm sâu hơn, để cân nhắc trước khi thực hiện hoặc thực hiện có chừng mực. Chẳng hạn, việc đốt nhang, nến… ở các cơ sở tôn giáo, nơi thờ tự cần bảo đảm an toàn, tránh sự cố về cháy nổ hoặc gây ngột ngạt cho nhiều người, nhất là một loại nhang, nến có tẩm hóa chất độc hại. Việc đốt vàng mã cũng cần thực hiện ở nơi phù hợp, với số lượng vừa phải, nên mang tính tượng trưng là chính, để vừa tránh hỏa hoạn, ô nhiễm không khí, vừa tiết kiệm. Việc xin lộc (bẻ chồi, cành cây) nên cân nhắc để tránh ảnh hưởng đến cây cối, nhất là tạo ra thói quen không thân thiện với môi trường. Đặc biệt, việc cho tiền với người ăn xin phải hết sức lưu ý, để tránh bị kẻ xấu lợi dụng, như cướp giật, lừa đảo hoặc tiếp tay cho những kẻ chăn dắt, những người lười lao động…
Hoạt động lễ hội, tâm linh nên chú trọng nhiều đến yếu tố tinh thần hơn là vụ lợi vật chất thái quá, do đó nên thực hiện bằng thái độ từ tốn, lịch sự và nhất là phải hết sức nhân văn, thân thiện với môi trường. Nếu có những lợi ích vật chất thì nên hướng đến lợi ích cho nhiều người, chứ không cầu cạnh quá nhiều cho bản thân, chẳng hạn như trồng cây xanh để lấy bóng mát, giúp đỡ những người gặp khó khăn, bảo tồn và phát huy những nét đặc sắc trong các lễ hội cho đời sau… Có như vậy thì việc làm tốt của từng người mới có thể lan tỏa ra cộng đồng xã hội.
VÂN TÂM
