Viết văn từ khi đang công tác ở đơn vị cơ sở, nhưng Nguyễn Minh Ngọc thực sự được bạn đọc biết khi anh được tặng giải thưởng về bút ký của Bộ Quốc phòng. Trong nắng gió Trường Sa bao gồm 14 bài bút ký, mang dấu ấn của những nơi tác giả sống và những chuyến đi thực tế.
Nguyễn Minh Ngọc rất chịu đi. Anh đến Diên An, địa đầu tỉnh Khánh Hòa, gặp gỡ những người dân tạo dựng cuộc sống từ đổ nát do bom đạn. Những con người gan lì trong chiến tranh, khi hòa bình lập lại vẫn bám đất sản xuất, tạo nên một vùng quê trù phú.
Ở bài ký này, Nguyễn Minh Ngọc xen lẫn được lịch sử và hiện tại, anh tạc được dấu ấn địa danh này từ cây Dầu Đôi, một loài cổ thụ đã có hàng trăm tuổi, chứng nhân của những thăng trầm vùng đất này. Anh ra Phú Quốc, hòn đảo đẹp nhất vùng biển phía Nam Tổ quốc, gặp kỹ sư Huỳnh Phước Huệ - một trí thức trẻ, năng động, biết làm giàu từ trí tuệ của mình. Huỳnh Phước Huệ là nhân vật của thời đổi mới, dám nghĩ dám làm, tiếp thu cái mới nhưng vẫn bám giữ những gì tốt đẹp của truyền thống văn hóa.
Và chính truyền thống văn hóa đã tạo cho người trí thức này cốt cách vững chắc. Người đọc có thể tiếc cho tác giả, giá như anh dành thời gian tìm hiểu sâu hơn về nhân vật này, bài viết sẽ sâu hơn nữa. Nguyễn Minh Ngọc đến quần đảo Trường Sa và có hai bài ký cũng có nét riêng về đề tài nhiều người khai thác này. Anh còn viết về quê hương, về người mẹ, các bài này chứng tỏ anh có kiến thức văn hóa làng xã.
Chất liệu của ký văn học, khác với ký báo chí ở chi tiết và chữ nghĩa. Chi tiết của ký văn học được tác giả nhào nặn, sáng tạo, văn phải có chữ, từ đó tạo nên văn bản mang tính đa nghĩa. Còn ký báo chí có thể chi tiết thô hơn, câu chữ thoáng hơn và ý nghĩa được phơi bày rõ hơn. Ký của Nguyễn Minh Ngọc trộn lẫn giữa ký văn học và ký báo chí. Trong tập này, bên cạnh các bài Diên An, đất và người, Trong nắng gió Trường Sa, Chuyến tàu định mệnh chất văn chương đậm, thì các bài Về nơi tung cánh, Son sắt một tấm lòng chất báo lấn chất văn. Tuy vậy, đây là tập sách có ấn tượng, rất đáng đọc.
NGUYỄN QUỐC TRUNG
