Có lẽ chưa bao giờ vấn đề văn học trẻ “nóng” như hiện nay. Sau Hội nghị Những người viết văn trẻ TPHCM lần thứ 3 và Hội nghị Những người viết văn trẻ quân đội lần thứ 1, giới viết văn trẻ đang hướng về Hội nghị Những người viết văn trẻ toàn quốc lần thứ 8 tổ chức vào cuối tháng 8-2011 ở Tuyên Quang - căn cứ địa lịch sử, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung ương chuẩn bị tiến hành cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Hội Nhà văn TPHCM sẽ cử một đoàn gồm 18 nhà văn trẻ tham gia hội nghị được tổ chức 5 năm một lần này.
Các nhà văn trẻ TPHCM đi thực tế chiến khu rừng Sác.
1. Nhìn lại 36 năm qua, kể từ ngày đất nước thống nhất, đội ngũ các nhà văn trẻ của thành phố đã nối tiếp nhau xuất hiện, góp phần làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần của TPHCM nói riêng và cả nước nói chung.
Tuy nhiên, chưa bao giờ lực lượng các cây bút tuổi đời dưới 40 của thành phố lại xuất hiện đông đảo như hiện nay: khoảng gần 100 người. Có bạn đã xuất bản cả chục đầu sách. Có bạn đã đoạt các giải thưởng văn học của thành phố, quốc gia, quốc tế. Có bạn đã có vị trí nhất định trên văn đàn. Và cũng có bạn còn ngồi trên ghế nhà trường, mới bước đầu tìm cách khẳng định mình.
Điều quan trọng là làm sao tạo điều kiện, môi trường thuận lợi cho các cây bút trẻ phát triển tài năng, gắn bó lâu bền với nghề, để họ cống hiến hết khả năng sáng tạo văn học của mình.
2. Vừa qua, đã nảy sinh ý kiến rằng có nên tổ chức hội nghị nhà văn trẻ ở trung ương cũng như địa phương hay không. Tôi xin khẳng định việc tổ chức hội nghị viết văn trẻ là cần thiết. Vì sao?
Ai cũng thừa biết sáng tạo văn học là công việc lặng lẽ tự thân của mỗi cá nhân. Trang văn được độc giả đón nhận là niềm hạnh phúc lớn nhất của nhà văn. Tuy nhiên, bất cứ làm nghề gì con người cũng cần có nhu cầu mở rộng quan hệ giao lưu, chia sẻ lẫn nhau. Với người cầm bút trẻ, nhu cầu ấy càng lớn. Không nhà văn tài năng nào mà cả đời chẳng cần đến bạn văn, chẳng cần tình đồng nghiệp, chẳng cần đến sự tương tác trong đời sống văn học.
Có bạn đang là sinh viên đã nói: “Em có vài truyện ngắn đầu tay in trên báo, đến tòa soạn nhận nhuận bút rồi về, muốn gặp một bạn văn trẻ có truyện cùng đăng hoặc một bậc nhà văn đàn anh nào đó thật khó vô cùng, có lúc thử chủ động gọi điện làm quen thì họ tỏ ra nghi ngại…”. Tôi hết sức xúc động khi đọc những dòng này.
Vì vậy, hội nghị những người viết văn trẻ thành phố không chỉ là dịp hội tụ và nhìn lại đội ngũ viết trẻ, mà còn là cơ hội tốt để các bạn giao lưu, luận bàn, sẻ chia lẫn nhau những trăn trở về cuộc sống và nghề nghiệp, mở rộng mối quan hệ đồng nghiệp.
3. Điều quan trọng nhất đối với người viết văn vẫn là chất lượng trang văn của mình.
So với các thế hệ nhà văn đi trước, các nhà văn trẻ hiện nay có nhiều điều kiện tốt hơn, từ môi trường sống, học tập, sáng tạo và công bố tác phẩm. Nếu như trước đây khi tác phẩm viết ra chỉ in trên báo giấy hoặc xuất bản thành sách thì ngày nay nhờ internet mà trang văn các bạn nhanh chóng tiếp cận được bạn đọc. Mạng thông tin điện tử cũng mang lại rất nhanh cho các bạn những kiến thức về đời sống xã hội lẫn văn học thế giới.
Nhờ đó, các bạn văn trẻ đã có những cách nhìn mới, tiếp cận mới, bút pháp mới. Và trên hết, các nhà văn trẻ thành phố đều có ý thức trách nhiệm về sứ mệnh của người cầm bút. Họ thể hiện trách nhiệm ấy bằng những hình tượng văn học và không gian thẩm mỹ đầy tính sáng tạo. Nhiều khi họ có cách nhìn khác, bút pháp khác với những thế hệ nhà văn đi trước.
4. Cuộc sống bao giờ cũng có hai mặt.
Giữa dòng cao tốc thông tin, đôi khi thiếu chọn lọc, chúng ta rất dễ bị phân tâm. Giữa dòng sản phẩm làm ra quá nhiều, đôi khi thiếu chọn lọc, trang viết của chúng ta sẽ dễ rơi vào hàng thứ phẩm, mì ăn liền.
Có bạn vì muốn bán sách chạy, muốn sớm nổi tiếng, đã sa đà vào sex hay những chuyện dung tục tầm thường. Thậm chí có người không có tài năng văn chương, lợi dụng tên tuổi của mình ở lĩnh vực giải trí nào đó, đã nhảy bổ vào sân văn bằng những trang viết tầm phào mà cứ ngỡ mình đã trở thành nhà văn rồi.
Hiện tượng đạo văn trong giới viết trẻ cũng đáng báo động. Đạo văn bản, đạo ý tưởng. Đạo văn trong nước, đạo văn nước ngoài. Đạo thô thiển. Đạo tinh vi. Nạn đạo văn có thể đánh lừa một bộ phận bạn đọc, nhưng không thể đánh lừa những người đọc có tầm và bạn văn sành nghề. Cái sự đạo ấy cũng là biểu hiện cái thói háo danh, chạy theo cái lạ hoặc lười biếng sáng tạo.
Đồng thời, trong tình đồng nghiệp với nhau, đôi khi vì thiếu kiềm chế hay vì thói tị hiềm ích kỷ, có người đã lợi dụng thông tin mạng để công kích, lăng mạ nhau. Thậm chí những sinh hoạt văn học bình thường mang tính tập thể, như hội nghị văn trẻ hoặc ngày thơ hàng năm, có những bạn văn đã thốt những lời lẽ thiếu thiện ý xây dựng.
Trân trọng những thế hệ đi trước để chúng ta rút ra những bài học quý báu cho thế hệ mình, giúp chúng ta trưởng thành hơn.
Dù đã có những thành quả nhất định, nhưng những gì mà các nhà văn trẻ đạt được cũng chỉ mới là bước đầu. Từ kinh nghiệm các bậc đàn anh cho thấy, muốn tiến xa trên con đường văn chương, ngoài tài năng đòi hỏi mỗi nhà văn cần phải luôn tự đào luyện mình về tri thức, đạo đức và bản lĩnh nghề nghiệp, mà trong đó có sự bao dung, tình thân ái giữa những người cầm bút với nhau.
Trên tinh thần đó, tôi muốn gửi tới các bạn văn trẻ thông điệp rằng: Chúng ta hãy cố gắng viết thật hay và sống thật nghĩa tình. Chân trời văn học tươi sáng đang chờ đón các bạn.
PHAN HOÀNG
