Căn nhà của Đại tướng Võ Nguyên Giáp ở bên dòng Kiến Giang thuộc thôn An Xá xã Lộc Thủy (huyện Lệ Thủy tỉnh Quảng Bình). Căn nhà gỗ mít 3 gian, nằm giữa khu vườn có nhiều cây xanh với không gian rơm rạ làng quê thật đơn sơ, giản dị.
Ngõ vào “Căn nhà Đại tướng”.
Căn nhà của gia đình ông nay được nhiều người gọi là căn nhà Đại tướng. Căn nhà gỗ nhỏ giữa vườn cây xanh lá ấy được phục dựng từ năm 2004. Trước đây, trong chiến tranh, nhà nào ở vùng Lệ Thủy cũng phải chạy giặc, cũng bị bom đánh, căn nhà gỗ ấy không là ngoại lệ.
Khi đất nước hòa bình, người làng trở về, ngược xuôi làm ăn. Lúc cuộc sống ổn định, chính quyền địa phương có ý định phục dựng căn nhà của ông để làm nơi thờ tự và lưu niệm. Biết được tin đó, Đại tướng đã nói: “Nếu làm lại giống ngôi nhà ba mẹ ngày xưa thì nên làm”.
Chính quyền địa phương và những người thợ tâm huyết nhất vùng đã dồn tâm sức phục dựng theo lời kể lại của những bậc cao niên ở làng. Tất thảy phải được làm bằng gỗ mít, không dùng gỗ quý hơn bởi căn nhà ngày xưa, cũng chỉ bằng gỗ mít mà tồn tại cả trăm năm, đến thời cụ Võ Quảng Nghiêm (thân sinh Đại tướng Võ Nguyên Giáp) vẫn còn chắc chắn. Thời chiến tranh, căn nhà vẫn lồng lộng giữa khu vườn xanh mướt, chỉ khi bom rơi đạn nổ căn nhà mới bị hư hỏng.
Cuối năm 2004, căn nhà được sửa sang xong, Đại tướng về thăm quê, ông rất xúc động khi mọi chi tiết từ bậc cửa, mái ngói, chái bếp, mái rạ mùi rơm trong nhà đều giống với thuở thiếu thời. Bữa về thăm căn nhà hương hỏa đó, Đại tướng đã ngủ trên chiếc giường tre, chiếu trải cho ông nằm là chiếu cói do người làng An Xá làm tặng ông mừng căn nhà mới. Ngày về năm 2004 đó, những người bạn thuở nhỏ của ông đến ngồi trước cửa nhà, hàn huyên cùng ông dưới ánh trăng vằng vặc.
Mỗi lần về thăm quê, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đều tự tay trồng thêm cây xanh cho miền quê cát trắng của mình.
Bây giờ, căn nhà Đại tướng mỗi ngày đón hàng trăm lượt khách đến thăm. Dưới mái nhà đơn sơ đó đã từng sống những con người cống hiến hết mình cho đất nước. Cụ Võ Quảng Nghiêm là một người yêu nước nồng nàn. Người vợ đầu của Đại tướng, bà Nguyễn Thị Quang Thái, là một liệt sĩ. Tấm bằng Tổ quốc ghi công người cha tôn kính và người đồng chí, người vợ đầu của ông được treo trang trọng ở gian giữa của ngôi nhà. Trong nhà của Đại tướng, dưới căn bếp nhỏ, mọi dụng cụ làm ruộng như cày, bừa, cuốc thuổng, máy quạt lúa thủ công… vẫn được cất giữ cẩn thận.
Cạnh căn nhà nhỏ của Đại tướng là cây khế hơn trăm năm tuổi được chăm sóc chu đáo. Nghe nói cây khế chua đó Đại tướng rất thích, thuở nhỏ ông thường ngồi dưới bóng cây đọc sách, ôn bài, cùng bạn đồng liêu chơi trò con trẻ. Lớn lên, đi xa, mỗi lần trở về, Đại tướng đều ra thăm gốc khế sau vườn. Ông căn dặn người nhà phải giữ cho cây khế tươi tốt, đừng vì cây khế khác ngọt hơn mà đốn bỏ là không hay…
Thành thông lệ, năm nào Tết đến Đại tướng cũng gửi bánh chưng, mứt Tết về để thắp hương trong nhà và gửi tặng bà con chòm xóm...
Minh Phong
