Hai vở kịch thử nghiệm Mê đê (Nhà hát Thế Giới Trẻ - Trường ĐH Sân khấu Điện ảnh TPHCM) và Giấc mơ (Nhà hát kịch Sân khấu nhỏ 5B) vừa tham gia Liên hoan Quốc tế sân khấu thử nghiệm lần thứ 3 tại Hà Nội và đoạt được HCB về tác phẩm, một số HCV, HCB dành cho diễn viên. Mới đây, Sân khấu kịch Hồng Hạc tiếp tục góp lửa cho kịch thử nghiệm bằng việc tạo điều kiện để vở kịch thử nghiệm Ngộ nhận (đạo diễn: Tây Phong) lên sàn, sẽ công diễn vào ngày 9-12 tới.
Sức lôi cuốn kịch thử nghiệm
Vở kịch Ngộ nhận (tác giả Albert Camus, một kiệt tác trong văn học Tây phương hiện đại) kể về một vị giáo sư tài giỏi đã dùng khả năng của mình để khống chế các robot. Ông đã điều khiển người máy như những con rối trong tay. Trong tiến trình phát triển, người máy xuất hiện những cảm xúc rất người. Đó là cảm xúc về tình mẫu tử, tình mẹ con, tình chồng vợ… thật đời, thật tình, thấm đẫm tính nhân văn. Khi tình cảm xuất hiện, người máy như có trái tim và nhịp tim điều khiển khối óc, hướng dẫn người máy cách cư xử như con người, biết chia sẻ với nhau những buồn vui, biết đau thương chia lìa, biết cảm nhận niềm hạnh phúc giản đơn của cuộc sống. Lúc này, vị giáo sư tài giỏi trở nên bất lực với công việc chế tạo, nghiên cứu, điều khiển những cỗ máy thông minh. Ông quay cuồng với đống máy móc của mình trong sự hỗn loạn của thần trí, để rồi chính ông quá máy móc - như một con robot, mệt mỏi với công việc đang theo đuổi…
Một cảnh trong vở kịch thử nghiệm Ngộ nhận
Đây là một câu chuyện mang tính triết học, tính ẩn dụ cao. Tác phẩm được thể hiện đầy chất sáng tạo, thú vị, buộc người xem phải dõi theo từ đầu đến cuối. Đặc biệt, tài năng diễn xuất của dàn diễn viên trẻ đã cùng nỗ lực tạo nên sự tươi mới của tác phẩm. Phục trang của các diễn viên được thiết kế lạ mắt. Sân khấu đơn giản, tính ước lệ cao. Cách sử dụng đa dạng các kệ, bục, bậc thang… làm cảnh trí và là nơi để các diễn viên múa xuất hiện, biểu diễn hòa nhập vào câu chuyện kể, đã giúp sân khấu luôn có sự chuyển đổi linh hoạt, tiện ích. Âm nhạc và ánh sáng cũng được điều tiết vừa phải, hợp lý. Hơn thế nữa, người xem cảm nhận được sự tương phản rất lớn giữa hình thức rất máy móc và lời thoại đậm chất người.
Kịch thử nghiệm - một loại hình sân khấu nghệ thuật luôn đòi hỏi cao ở người làm sân khấu và ở cả người xem, bắt buộc người tham gia phải có sự vận động về trí tuệ để thưởng thức, cảm nhận, thể hiện tác phẩm. Kịch thử nghiệm cũng đòi hỏi rất nhiều về kỹ thuật diễn xuất của diễn viên. Ngoài ra, phong cách sáng tạo mới, lạ, tay nghề đạo diễn có sự quyết định rất lớn đối với chất lượng tác phẩm trên sân khấu.
Tìm hướng đi mới
Lâu nay, tất cả các sân khấu kịch đều trình diễn cách diễn kịch khá giống nhau, dù những câu chuyện thể hiện khác nhau, ý nghĩa các vở có khác nhau. Thế nhưng, sự giống na ná nhau trong cách thể hiện tác phẩm, cộng với việc hiếm hoi tác phẩm mới đặc sắc, đang dần khiến khán giả của sân khấu kịch nói có sự nhàm chán. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến sân khấu lâm vào hoàn cảnh khó khăn, khán giả dần thưa thớt.
Với dòng kịch cũ, đến nay, tuy vẫn còn nguyên giá trị nghệ thuật vốn có, nhưng khán giả luôn đòi hỏi cao trong tìm kiếm cách thức giải trí mới, phù hợp thị hiếu xu hướng thời đại. Vậy nên, khi kịch thử nghiệm xuất hiện, loại hình kịch mới này như một cơn gió mang hơi thở mới đến công chúng. Dù hiện tại, loại hình kịch thử nghiệm vẫn đang trong giai đoạn thăm dò phản ứng của khán giả. Người làm nghệ thuật bắt tay làm kịch thử nghiệm để mạnh dạn tìm kiếm những khán giả. Cách làm này hiện thời chưa thể có kết quả ngay, nhưng đã mở ra một xu hướng mới trong hoạt động nghệ thuật, trong đầu tư sáng tạo, tìm kiếm hướng ra cho sân khấu kịch trong tương lai.
Với kịch thử nghiệm, mỗi tác phẩm luôn là một sự sáng tạo khác nhau, mang dấu ấn đặc trưng rất riêng của ê kíp tổ chức thực hiện. Và phần lớn các vở kịch thử nghiệm đều sử dụng các tác phẩm văn học của các nhà văn tên tuổi trong nước, quốc tế, điều này giúp tác phẩm sân khấu thể hiện tốt nhất về tư tưởng, tính thẩm mỹ, chất văn học, tính nhân văn, triết lý cuộc sống… Qua đó, các tác phẩm sân khấu kịch đạt được chất lượng về nội dung, chuyển tải những giá trị hữu ích với cuộc sống đến người xem. Hy vọng, sự mới lạ, hấp dẫn của kịch thử nghiệm sẽ được các đơn vị sân khấu kịch thành phố đầu tư, thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của loại hình sân khấu kịch nói, giúp sân khấu thành phố ngày một nâng cao chất lượng và phát triển.
THÚY BÌNH
