Ngày 7-5-1954, quân ta toàn thắng ở trận Điện Biên Phủ. Ngay ngày hôm sau 8-5, Hội nghị Giơnevơ khai mạc và đến ngày 20-7-1954 thông qua văn bản Hiệp định Giơnevơ về chấm dứt chiến tranh lập lại hòa bình ở Việt Nam, Lào và Cao Miên.
Để thực hiện hòa bình, quân đội hai bên phải ngừng bắn; vĩ tuyến 17 (sông Bến Hải) được xác định làm ranh giới tạm thời, quân đội nhân dân Việt Nam tập trung ra miền Bắc, quân đội Pháp vào miền Nam để đến ngày 20-7-1956 tổ chức tổng tuyển cử cả nước, thống nhất đất nước.
Ở Nam bộ chia 3 vùng tập kết quân đội để chuyển ra Bắc gồm: Khu vực Hàm Tân, Xuyên Mộc 80 ngày (tính từ ngày ký Hiệp định Giơnevơ 20-7-1954), khu vực Đồng Tháp Mười 100 ngày, khu vực Cà Mau 200 ngày. Ở miền Trung quân đội ta xuống tàu ở Bình Định, chia làm 3 đợt: 80 ngày, 100 ngày và 300 ngày.
Ở khu vực Đồng Tháp Mười, ngày 23-8-1954 toàn bộ quân đội Pháp (kể cả lực lượng võ trang Cao Đài, Hòa Hảo thân Pháp) rút ra, giao lại cho quân đội nhân dân Việt Nam gom về tập kết, bao gồm quân đội các tỉnh Mỹ Tho, Gò Công, Tân An, Long Châu Sa, các tỉnh miền Đông: Gia Định, Tây Ninh và tình nguyện quân Việt Nam ở Cao Miên... Địa điểm xuống tàu ra Bắc là bến Bắc Cao Lãnh và Doi Me. Tiểu đoàn 311 của tỉnh Long Châu Sa được vinh dự vào tiếp quản nội ô thị trấn Cao Lãnh.
Thi hành hiệp định, quân đội ta từ các nơi tập trung về lần lượt xuống tàu ra Bắc ở bến Bắc Cao Lãnh từ ngày 7-10-1954. Mỗi chuyến đi có hàng ngàn đồng bào đứng dọc hai bên đường và bờ sông Cao Lãnh lưu luyến tiễn đưa bộ đội ta xuống tàu. Chuyến cuối cùng vào ngày 29-10-1954.
Theo báo cáo tổng kết, bộ đội ta xuống tàu ra Bắc ở bến Bắc Cao Lãnh với tổng số 13.508 người. Trong đó, bộ đội tỉnh Long Châu Sa 2.563 người, tỉnh Mỹ Tho 4.011 người, tỉnh Gia Định Ninh (Gia Định, Tây Ninh) 3.479 người, Phân liên khu miền Đông 2.523 người, tình nguyện quân Cao Miên 794 người...
Ngày 28-10-1954, hai phái đoàn quân đội nhân dân Việt Nam do thiếu tá Nguyễn Văn Tam làm trưởng đoàn và Liên hiệp Pháp do Đại úy Buzzo làm trưởng đoàn đã họp phiên cuối cùng ở Mỹ Trà, đồng ký tên vào biên bản bàn giao giữa hai bên.
Lúc 0 giờ ngày 31-10-1954, quân đội Liên hiệp Pháp trở lại Cao Lãnh. Cuộc đấu tranh gìn giữ hòa bình, đòi phía địch nghiêm chỉnh thi hành Hiệp định Giơnevơ của nhân dân ta bắt đầu...
NGUYỄN ĐẮC HIỀN
