Đê biển Bạc Liêu sẽ không còn là gì nếu biến đổi khí hậu (BĐKH) gay gắt hơn. Đó là vấn đề có tầm quốc gia, mang tính chiến lược cho toàn vùng.
Sóng vỗ như bom dội
Kè biển Gành Hào, đoạn “nóng” nhất chính là đây, khu vực thuộc ấp 1 thị trấn Gành Hào (huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu). Xe cẩu, xe chở đá… vẫn tất bật trên tuyến đường hành lang chật hẹp đã xuất hiện nhiều vệt bong, tróc. Những bao tải đá, cát xếp chồng lên nhau áp sát bờ kè. Leo lên đỉnh kè, sóng tung vượt mặt, quất ràn rạt. Kèm theo đó là tiếng ầm ầm như “bom” dội vào vách kè của sóng, người ta cảm nhận ngay được sự rung rinh, dịch chuyển từ nền đất.
“Xuống đi anh”, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Hải Nguyễn Văn Sáng nhắc và nói tiếp: “Sóng chồm lên có khi cao 7-8m, làm sập cả nhà dân. Căn nhà trước mặt anh đã phải sửa đi sửa lại 2-3 lần rồi đó”. Hộ dân nằm cách bờ kè khoảng 3m, ở giữa là đường hành lang. Người vùng biển cởi mở thật, ông Nguyễn Văn Bé, 63 tuổi, vui vẻ mời khách vào nhà uống nước. Cửa rào có dựng một tấm ván để lớn ngăn nước từ xa. Ông Bé kể: “Tôi ở đây đã 46 năm nhưng chưa thấy năm nào sóng gió cuồn cuộn như vậy. Sóng đưa nước tràn vô nhà luôn, phải bơm hút, rửa nhà liên tục dù đã nâng nền lên cả mét; gà vịt bơi lội ngay trên đường. Trước đây nhà nào cũng có bến đậu ghe trước cửa, giờ phải lùi hết vô trong, đêm ngủ không yên. Thời điểm này, nước ròng (nước kém) mà đã vậy; vào mùa nước lên, tháng 11 - 12, không biết sao nữa”. Ông Bé cho biết, bức tường chắn sóng cao hơn nửa mét so với mặt đường, bảo vệ khu dân cư được làm hơn 2 năm, nhưng nay “coi bộ cũng không êm nữa rồi”.
Sóng đánh dữ dội ở đê biển Gành Hào
Kè Gành Hào “nóng” lên bất ngờ khi đợt triều cường bất thường vào lúc 3 giờ sáng ngày 26-1-2016 với đỉnh triều +1,93m, cao hơn dự báo 0,4m, gió Đông Bắc mạnh cấp 6-8, giật cấp 9 - 10, biển động mạnh tạo sóng “như có bão cấp 9”, cao từ 3-5m đánh liên tục, trực tiếp vào bờ kè đã xuống cấp. Những ngày đầu tháng 3, hiện tượng xói lở, sụp, lún, dạt cả mái lẫn chân kè đang là nỗi lo dập dồn hiện hữu. Phía sau kè có khoảng 4.000 hộ dân của thị trấn Gành Hào.
“Chúng tôi đã khắc phục được 60m, còn lại 39m và phần hành lang bên trong tường kè dài 45m với phần tường bị nứt, bong tróc bê tông cốt thép. Đã “khóa” hai đầu nơi trọng điểm bằng cừ và thép y để không lở tiếp”, cán bộ Ban Quản lý đê điều Trương Văn Khang thông báo. “Căng nhất là khắc phục phần dưới mái kè, rọ đá đưa xuống là sóng biển lôi đi hết. Phương án mới là chặn từng đơn nguyên để sửa, cố gắng khôi phục hiện trạng cho dân yên tâm”, ông Khang kết luận.
Đối diện kè Gành Hào là xã Tân Thuận (huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau) cũng có tuyến kè bê tông cốt thép. Gành Hào như “cùi chỏ” hứng trọn dòng hải lưu trực chỉ, gây bào mòn, xói lở lòng sông, sạt sụp chân mái dẫn đến toàn bộ mái kè bị trượt, mất liên kết trên phạm vi rộng.
Cần giải pháp chiến lược
Vấn đề đối phó xâm thực của biển đã được Bạc Liêu chú ý, quy hoạch từ nhiều năm trước. Hơn 40/52km đê biển đã được “cứng hóa” cùng hệ thống cống; các dự án “xây bờ tạo bãi”, phát triển rừng phòng hộ; dự án kè chống sạt lở khu vực cửa sông, ven biển Gành Hào; dự án chống sạt lở khu du lịch Nhà Mát; dự án nâng cấp, cải tạo đê biển theo chương trình 667 của Chính phủ; chuyển đổi đất lúa sang nuôi trồng thủy sản; phân ranh mặn ngọt... đã tỏ rõ tính hiệu quả. “Đê biển giúp nhà, đường bên trong không phải nâng cốt, nâng nền; các hộ nuôi tôm không phải tự bao đê gây tốn kém. Đặc biệt, bảo vệ được hơn 70.000ha làm lúa, rau màu, thủy sản”, ông Lương Ngọc Lân, Giám đốc Sở NN-PTNT Bạc Liêu, khẳng định.
Bạc Liêu là vùng trũng, lại khác với các tỉnh có đê sông Hồng là ngoài đối phó với nước còn có sức gió cực mạnh. Cần chủ động và chung tay hơn mới giải quyết căn cơ được. Ông Trương Minh Chiến (Bảy Chiến), Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bạc Liêu, nêu quan điểm: “Nên có các hội nghị, hội thảo khoa học trong nước và quốc tế nhằm khảo sát, đánh giá, thông tin lại toàn diện tác động. Triển khai thêm “đê mềm” (đất) kết hợp gia tăng độ dày rừng phòng hộ để tạo phù sa bồi lắng, gia cố độ cứng của đất vừa đỡ tốn kém vừa giúp dân an tâm. Theo dõi sát những “điểm đen” (Gành Hào, các cửa biển, cửa sông…) để cảnh báo kịp thời, hạn chế thấp nhất các sự cố bất thường...”.
“Dự án đê kè đã trên 10 năm khi BĐKH chưa tác động mạnh. Chúng tôi cùng ban ngành liên quan đang phối hợp với Viện Khoa học thủy lợi Miền Nam, đánh giá toàn diện lại nguyên nhân, tác động của BĐKH, sự thay đổi luồng lạch, dòng hải lưu… để ngay trung tuần tháng 3-2016 báo cáo, đề xuất với lãnh đạo những giải pháp lâu dài hơn”, Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Bạc Liêu Lương Ngọc Lân cho biết.
Kè biển Gành Hào đang được công nhân thi công khắc phục, quyết liệt theo hình thức quản lý xây dựng công trình đặc thù (công trình xây dựng theo lệnh khẩn cấp, cấp bách).
VŨ THỐNG NHẤT
