Bảo vệ thương hiệu là sự sống còn

Tiền tỷ trôi sông…

Ông Trần Giang Khuê, Phó Trưởng đại diện Cục SHTT - Văn phòng đại diện tại TPHCM đánh giá, việc làm hàng giả, hàng nhái ngày nay khá dễ dàng nhờ sự trợ giúp đắc lực của công nghệ hiện đại. Thị trường xuất hiện sản phẩm, thương hiệu tên tuổi, ngay lập tức sẽ xuất hiện hàng giả mạo ăn theo. Thế nhưng, việc xử lý khá trầy trật, do DN đôi khi mải kinh doanh mà quên đăng ký bảo hộ sản phẩm của mình. Do vậy, khi xảy ra tình trạng giả mạo, cơ quan chức năng rất khó bảo vệ DN. 

Câu chuyện kiện đòi nhãn hiệu sản phẩm, liên quan đến xâm phạm SHTT từng xảy ra với các thương hiệu lớn, tốn kém hàng tỷ đồng của DN. Một số vụ kiện tiêu biểu, đình đám như vụ võng xếp Duy Lợi, nước mắm Phan Thiết, cà phê Trung Nguyên, kẹo dừa Bến Tre thường được nhắc tới như một minh chứng điển hình tại hầu hết ở những hội thảo lớn, nhỏ, cũng như trong nhiều bài giảng của luật sư tại các trường đại học, lớp huấn luyện nghiệp vụ… Các chuyên gia kinh tế, luật sư tại các trung tâm trọng tài thương mại nhìn nhận rằng, vấn đề đáng lo ngại ở chỗ, DN chậm đăng ký bảo hộ thương hiệu ở nước ngoài không những đánh mất tên sản phẩm, mà nhiều khả năng tên thương hiệu gắn kèm chỉ dẫn địa lý quốc gia (tài sản Nhà nước) bị rơi vào tay người khác. Từ đó, dẫn tới việc DN bị kiện ngược hoặc sản phẩm của DN bị ngăn chặn xuất khẩu… 

Chỉ ra những bức xúc của DN khi phải đối phó với hàng hóa giả mạo, ông Nguyễn Ngọc Tý, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Thời trang Nón Sơn thẳng thắn, DN rất nỗ lực hỗ trợ lực lượng chuyên trách để bắt các điểm sản xuất, kinh doanh nón giả nhưng thực sự vẫn chưa có chuyển biến tích cực. Có tình trạng một số cơ sở chuyên sản xuất, kinh doanh ở Tây Nguyên, một số tỉnh miền Tây bị bắt quả tang vi phạm hôm trước, hôm sau tái phạm. “Hàng giả siêu lợi nhuận, nhưng mức xử phạt chưa đủ răn đe đối tượng vi phạm. Có chủ xưởng sản xuất “Nón Sơn giả” bị khởi tố, phạt tù, nhưng sau khi ra tù lại tiếp tục “ngựa quen đường cũ” làm giả nón thương hiệu này”, ông Nguyễn Ngọc Tý phản ánh. 

Thực tế cho thấy, các đối tượng làm giả rất sợ bị bêu tên trên các phương tiện truyền thông (báo, đài…), nhưng cơ quan chức năng thường hạn chế cung cấp thông tin cho báo chí nên hầu như các đối tượng vi phạm cứ trơ ra, không sợ. Thậm chí, họ còn vui vẻ đóng phạt vì mức phạt vi phạm hành chính không đáng là bao so với lợi nhuận thu được từ sản xuất, kinh doanh hàng giả mạo. 

Đừng để “mất bò mới lo làm chuồng”

Theo Cục SHTT, trong những năm gần đây, số vụ đăng ký quyền SHTT tăng mạnh. Chẳng hạn, năm 2016 Cục SHTT nhận gần 60.000 đơn đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp (sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu quốc gia…), tăng khoảng 15% so với năm 2015; đồng thời tăng gấp 3 lần so với năm 2013. Điều này chứng tỏ DN ngày càng quan tâm đến việc đăng ký quyền SHTT. Thế nhưng, số vụ tranh chấp liên quan đến lĩnh vực SHTT cũng gia tăng, bắt nguồn từ chính sự thờ ơ, thiếu hiểu biết, thiếu sự quan tâm sâu sát, chu đáo của DN đến thương hiệu của họ trên thị trường. 

Về vấn đề này, ông Trần Giang Khuê khuyến cáo, DN nên thường xuyên kiểm soát nhãn hiệu của mình trên thị trường, song song với việc đăng ký bảo hộ quyền SHTT; đồng thời cải tiến mẫu mã, chất lượng sản phẩm. DN có thể chọn cách đăng ký bao vây tên thương hiệu, tên miền để phòng ngừa rủi ro, tránh bị giả mạo. Thêm nữa, DN cũng lưu ý cần có một đội ngũ những luật sư, người tư vấn chuyên nghiệp để hỗ trợ DN; tránh tình trạng “mất bò mới lo làm chuồng”. Theo ông Trần Giang Khuê, DN nước ta phần đông là DN nhỏ và vừa, nên chưa thực sự quan tâm đến việc bảo vệ tài sản “vô hình” chính là quyền SHTT. 

Trăn trở về sản phẩm có nguy cơ bị làm giả, bà Nguyễn Thị Xuân Lan, Tổng thư ký Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của các DN có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam (VACIP), lo ngại các biện pháp chế tài hiện nay chưa đủ răn đe. Thậm chí có nhiều trường hợp muốn được đóng phạt vì sau đóng phạt sẽ có cơ hội tái phạm bởi lợi nhuận từ sản xuất hàng giả rất lớn. Đồng quan điểm này, ông Nguyễn Viết Hồng, Tổng thư ký Hội Bảo vệ Quyền lợi người tiêu dùng TPHCM bổ sung thông tin, phía DN nên thường xuyên tuyên truyền đến người tiêu dùng cách thức nhận biết, phân biệt sản phẩm thật, sản phẩm giả; cảnh báo cho người tiêu dùng về mối nguy hại của sản phẩm giả mạo… Trường hợp phát hiện ra sản phẩm của DN bị giả mạo, nên chủ động phối hợp với cơ quan chức năng để điều tra, tránh tâm lý sợ ảnh hưởng uy tín của DN để rồi chấp nhận “sống chung với lũ”, điều này vô tình góp phần tiếp tay cho hàng giả ngày càng lộng hành hơn.