Bộ cổ vật quý cho đời sau

Hàng chục năm qua, bộ sưu tập với hàng ngàn cổ vật quý đã được ông Huỳnh Văn Nghị tận tay đóng góp, tận tay chăm sóc bảo quản và hết mực nâng niu. Đã có vài vị khách nước ngoài ngỏ lời với ông bằng con số đô la không nhỏ, nhưng ông một mực lắc đầu. Ông bảo, tâm nguyện của những người sáng lập bộ sưu tập cổ vật vô giá này là hiến tặng cho Nhà nước, là để phục vụ công tác học tập nghiên cứu cho các thế hệ con cháu sau này, để phục vụ cho cộng đồng xã hội.

Bộ sưu tập vô giá

Người thanh niên yêu nước Huỳnh Văn Nghị khi 20 tuổi, là cậu học sinh Trường Pétrus Ký, lên đường sang Pháp du học ngành toán học. Nhận tấm bằng Thạc sĩ (DES) Toán học của Trường Đại học Sorbonne, ông về nước năm 1957. Ông tham gia dạy học tại Trường Pétrus Ký trong 2 năm, sau đó làm việc cho Tổng nha Ngân sách và Tài chánh thời Ngô Đình Diệm. Đang rất được trọng dụng với nhiều cơ hội thăng tiến, người thanh niên ấy đã bỏ lại sau lưng tất cả, vào chiến khu vì lý tưởng giải phóng dân tộc. Đó là khoảng năm 1968, ông vào chiến khu. Chính nơi đây, ông đã gặp và thành chồng vợ với người thầy thuốc nổi tiếng - bác sĩ Dương Quỳnh Hoa, nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.

Bộ sưu tập mà ông Nghị hết lòng gìn giữ vốn do bố mẹ của bác sĩ Dương Quỳnh Hoa là Giáo sư Dương Minh Thới (một trí thức yêu nước, từng là cơ sở cách mạng nội thành) và bà Hà Thị Ngọc sáng lập, được hình thành từ những năm 1930 - 1940 có tên gọi là bộ sưu tập Dương Hà (là họ của hai ông bà ghép lại). Về sau, qua những chuyến công tác khắp nơi, ông Huỳnh Văn Nghị và bà Dương Quỳnh Hoa dần bổ sung thêm nhiều hiện vật, cổ vật quý cho bộ sưu tập này. Bộ sưu tập Dương Hà tổng cộng gồm 3.360 hiện vật, di vật đủ các chất liệu: kim loại (sắt, đồng, bạc, ăngtimoan), đá (sa thạch, đá bán quý), thủy tinh, giấy, gỗ, vải, ngà, xương, sừng, gốm. Trong đó có gần 3.000 cổ vật quý, có niên đại từ 2.500 năm trước đến đầu thế kỷ 20, có nguồn gốc từ các nước: Việt Nam, Trung Quốc, Thái Lan, Campuchia, Nhật, Đức, Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ… Có niên đại sớm nhất (cách nay khoảng 2.500 năm) là các loại rìu đá thuộc thời đại Kim khí ở phía Nam Việt Nam, thuộc lưu vực sông Đồng Nai. Nhóm hiện vật chất liệu gỗ và ngà là những đồ mỹ thuật ứng dụng được chế tác từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20, thể hiện kỹ thuật tinh xảo của thợ thủ công Việt Nam. 

Di sản để lại cho đời sau

84 tuổi, ông không nhắc nhiều về những tháng ngày đã qua, duy ký ức thì vẫn vẹn nguyên hình ảnh của người vợ thân yêu, dẫu bà đi xa đã mấy năm rồi. Sau năm 1975, bà giữ các chức vụ: Ủy viên Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ VN, Đại biểu Quốc hội khóa VI, Ủy viên Trung ương MTTQ VN, Thứ trưởng Bộ Y tế phụ trách phía Nam. Sau đó, bà từ bỏ chính trường để thực hiện tâm nguyện của mình: chăm sóc trẻ em nghèo. Có lẽ nỗi đau mất đứa con trai duy nhất đã khiến hai vợ chồng càng yêu thương trẻ. Họ lập ra Trung tâm Nghiên cứu Nhi khoa - Sức khỏe - Phát triển để khám chữa bệnh miễn phí cho trẻ em suy dinh dưỡng tại TPHCM và các tỉnh Đồng Nai, Vĩnh Long… Người vợ lo chuyên môn của một thầy thuốc. Người chồng đảm đương mọi công tác hậu cần. Sau này, khi sức khỏe của bà không cho phép, vợ chồng ông bàn giao trung tâm cho Bệnh viện Nhi đồng 2.

Nhiều người hỏi ông, đây là bộ sưu tập rất quý, giá trị rất lớn, tặng rồi ông có tiếc không? Ông chỉ cười khẽ: “Trước đây, bố mẹ vợ tôi cũng đã có ý định này, giờ tôi thay mặt ông bà để thực hiện thôi. Tôi tâm nguyện bộ sưu tập sẽ được giữ gìn, bảo vệ và phát huy giá trị cũng như giúp ích cho công tác học tập, nghiên cứu cho cộng đồng, cho xã hội một cách tốt nhất là việc rất nên làm. Tôi tin mình đã lựa chọn đúng”. Mới đây, bộ cổ vật đồ sộ này đã được gia đình ông Huỳnh Văn Nghị trao tặng cho Bảo tàng Lịch sử Việt Nam - TPHCM.

Bà Trần Thị Thúy Phượng, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Việt Nam - TPHCM cho biết, đây là bộ sưu tập lớn nhất từ trước đến nay mà bảo tàng tiếp nhận hiến tặng của tư nhân (sau bộ sưu tập của nhà nghiên cứu Vương Hồng Sển). Bà cho biết, bảo tàng hết sức trân trọng, bảo quản và sẽ phát huy giá trị tốt nhất đối với bộ sưu tập vô giá này. Trước mắt, bảo tàng sẽ đưa ra trưng bày để công chúng thưởng ngoạn vào tháng 12 sắp tới.

Minh An