Bưởi Năm Roi Mỹ Hòa là thương hiệu trái cây đặc sản hàng đầu của ĐBSCL. Để đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu đặc sản này, từ năm 2007, tỉnh Vĩnh Long thành lập Hợp tác xã (HTX) bưởi Năm Roi Mỹ Hòa (ấp Mỹ Lợi, xã Mỹ Hòa, huyện Bình Minh), nhưng những khuất tất về tài chính đã khiến HTX này tan rã.
Quản lý kém
Năm 2007, HTX bưởi Năm Roi Mỹ Hòa thành lập với 7 xã viên và số vốn điều lệ 18 triệu đồng do các xã viên đóng góp. Để có tiền mua sắm trang thiết bị, xây dựng nhà kho, máy đóng gói… nhiều xã viên phải cùng nhau vay tiền ngân hàng. Lúc mới thành lập, HTX hoạt động khá hiệu quả, mang lại nhiều lợi ích cho các xã viên và các hộ trồng bưởi tại địa phương.
Tại khu vực này, nhiều nhà vườn được khuyến khích tham gia trồng bưởi theo tiêu chuẩn Global Gap. Đến tháng 9-2008, HTX được Tổ chức đánh giá thẩm định tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam cấp chứng nhận đạt tiêu chuẩn Global Gap, giấy chứng nhận có giá trị 1 năm trên tổng diện tích 23,49ha đạt tiêu chuẩn của 26 hộ tham gia.
Bưởi Năm Roi Mỹ Hòa từng đạt chứng chỉ Global GAP.
Từ khi có chứng nhận chuẩn quốc tế, các hợp đồng đặt hàng đến với HTX liên tục, trong đó có nhiều lô hàng xuất khẩu. Số tiền chi, thu của HTX lên đến hàng tỷ đồng. Tuy nhiên, cùng với sự “lên hương” đó, những khuất tất tài chính bắt đầu xuất hiện.
Cụ thể, cách chi trả tiền nợ, tiền hàng… không minh bạch của ông Trần Văn Sang, Chủ nhiệm HTX, đã khiến các xã viên bất bình. Từ tháng 8-2008, nhiều xã viên lần lượt xin rút tên khỏi HTX. Tình hình hoạt động của HTX càng trì trệ khi bị mất chứng chỉ Global Gap do không đóng phí kiểm định sau 1 năm được cấp.
Bức xúc trước những gian lận của ông Trần Văn Sang, nhiều xã viên đã gửi đơn khiếu kiện đến các cơ quan chức năng. Tháng 2-2011, UBND huyện Bình Minh thành lập đoàn thanh tra việc thu - chi tài chính, quản lý, sử dụng tài chính công… của HTX bưởi Năm Roi Mỹ Hòa.
Kết luận thanh tra ngày 29-4-2011 cho thấy, HTX không có hồ sơ, sổ sách, kế toán, không có chứng từ hóa đơn; không họp công khai tài chính, thực hiện không đảm bảo nguyên tắc tài chính dẫn đến chiếm dụng vốn… HTX cũng hoạt động sai Luật HTX vì ở thời điểm thanh tra, trên giấy tờ HTX chỉ còn 3 xã viên, trong khi quy định phải có tối thiểu 7 xã viên.
Ngoài ra, số nợ ngân hàng của các cá nhân và nhà vườn lên đến 817 triệu đồng và 10 chỉ vàng 24k. Kết luận thanh tra cũng yêu cầu ông Trần Văn Sang phải trả lại cho quỹ HTX số tiền chiếm dụng trên 804 triệu đồng; trong đó bao gồm tiền chênh lệch rút tại ngân hàng, tiền bán hàng của HTX và tiền nợ HTX.
Xã viên thành con nợ
Kết luận thanh tra của UBND huyện Bình Minh đã có cách nay hơn 3 tháng nhưng việc đôn đốc, kiểm tra, giám sát hoạt động của HTX rất chậm trễ. Trong khi đó, ông Trần Văn Sang không chịu trả lại số tiền chiếm dụng nên HTX không thể giải quyết các khoản nợ. Chịu thiệt thòi nhất chính là các xã viên tâm huyết, mang cả giấy tờ nhà đi vay tiền ngân hàng cho HTX.
Ông Nguyễn Ngọc Đầy, người đứng ra vay ngân hàng 230 triệu đồng cho HTX, bức xúc: “Kết luận thanh tra đã có rồi, chúng tôi chỉ mong muốn ông Sang hoàn lại số tiền trên 804 triệu đồng cho HTX để lấy tiền đó trả nợ ngân hàng, cho tôi lấy lại sổ đỏ”. Không chỉ “gánh” khoản vay ngân hàng, ông Đầy còn đang phải “chịu trận” khi đứng ra vay nóng 150 triệu đồng cho HTX với lãi suất 5%.
Cũng như ông Đầy, ông Nguyễn Văn Nghĩa, Phó Chủ nhiệm HTX, hiện cũng đang bị “kẹt” 2 sổ đỏ trong ngân hàng và hàng chục triệu đồng tiền nợ bên ngoài. Ông Nghĩa nói: “Chúng tôi rất bất bình vì số tiền bị ông Sang chiếm dụng của HTX quá lớn; trong khi anh em xã viên chúng tôi bị chủ nợ kiện ra tòa vì HTX chưa trả nợ cho họ”.
Trao đổi với PV SGGP về hướng giải quyết của địa phương, ông Nguyễn Văn Rùm, Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Bình Minh, cho biết: “Thương hiệu bưởi Năm Roi Mỹ Hòa không thể để mất được vì công sức bỏ ra xây dựng rất lớn. Huyện đã chỉ đạo các cơ quan chức năng tạm đình chỉ hoạt động của HTX để tìm cách củng cố lại. Nếu xét thấy cần thiết, huyện sẽ cho giải thể HTX, thành lập lại đúng theo trình tự, thủ tục. Sau đó lập hồ sơ để tái công nhận đạt tiêu chuẩn Global Gap”.
ĐÌNH TUYỂN
