Theo Bộ NN-PTNT, thiên tai, sạt lở, biến đổi khí hậu ngày càng dữ dội, đe dọa tới sự an cư của hàng vạn dân. Theo yêu cầu, trong giai đoạn sắp tới cần phải di dời thêm khoảng 60 vạn hộ nhưng các địa phương hiện nay lại gặp khó khăn do quỹ đất tái định cư đang eo hẹp.
Hàng vạn hộ dân cần được di dời
Những năm gần đây, thiên tai ở nước ta xảy ra ngày càng phức tạp và nghiêm trọng, gây nhiều tổn thất về người và tài sản, đe dọa tới sự an toàn của nhiều khu vực dân cư. Theo thống kê của Bộ NN-PTNT, hiện cả nước có tới hàng trăm điểm sạt lở, 60 lưu vực sông dễ xảy ra lũ quét với khoảng hơn 10 vạn hộ dân sinh sống ở khu vực có nguy cơ rất cao cần phải di dời đến nơi an toàn để ổn định cuộc sống. Ông Phạm Khánh Ly, Phó cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn cho biết, nhu cầu bố trí ổn định dân cư hiện nay và trong thời gian tới là rất lớn, lên tới trên 60 vạn hộ, tương đương khoảng 305 vạn người, riêng giai đoạn 2011-2015 cần bố trí cho gần 35 vạn hộ. Đây là nhiệm vụ nặng nề nhưng rất cấp bách trong giai đoạn tới.
Ông Phạm Khánh Ly cũng cho rằng, để di dời hết 60 vạn hộ là một thách thức không thể làm được trong điều kiện hiện nay. Vì vậy mục tiêu đề ra từ nay đến năm 2015 là chỉ thực hiện bố trí cho khoảng 12,5 vạn hộ, đến năm 2020 là 30 vạn hộ. Trong đó, ưu tiên cho khu vực ĐBSCL (nhu cầu cần di dân lên tới hơn 83.000 hộ), khu vực Đông Bắc bộ, Bắc Trung bộ… Trong đó, mục tiêu đề ra là phải đảm bảo cho đời sống của người dân ở nơi tái định cư được ổn định, tốt hơn so với nơi ở cũ, 100% số hộ có nhà kiên cố hoặc bán kiên cố.
Khó xoay nguồn vốn
Để thực hiện được mục tiêu trên, Bộ NN-PTNT đưa ra chính sách hỗ trợ cho các gia đình di dời. Cụ thể, hộ bị mất nhà, đất ở, đất sản xuất do sạt lở được hỗ trợ 28 triệu đồng nếu định cư ở vùng đồng bằng và 32 triệu đồng nếu định cư ở vùng núi. Hộ gia đình ở vùng có nguy cơ cao về thiên tai, vùng đặc biệt khó khăn sẽ hỗ trợ từ 18-21 triệu đồng/hộ… Theo đó, số vốn cần để bố trí ổn định dân cư giai đoạn 2011-2015 sẽ lên tới hơn 15.000 tỷ đồng và thêm 15.000 tỷ đồng cho giai đoạn 2016-2020. Trong đó, đề nghị ngân sách Trung ương hỗ trợ 60%, còn lại 40% sẽ do ngân sách địa phương đóng góp. Ông Hoàng Văn Thắng, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT cho rằng, số vốn cần để bố trí ổn định dân cư trong giai đoạn tới là rất lớn, tuy nhiên không thể không làm vì việc di dân ra khỏi khu vực thiên tai, sạt lở nguy hiểm đặt ra cấp bách.
Tuy nhiên, nhiều địa phương lại tỏ ra lo ngại bởi chương trình vượt quá khả năng tài chính của các địa phương. Bà Nguyễn Thị Định, Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Tuyên Quang, băn khoăn cho rằng, dù địa phương chỉ đóng góp 40% nhưng cũng khó có thể đáp ứng vì ngân sách địa phương eo hẹp. Trong khi hiện nay hầu hết các địa phương lại đang dốc sức cho chương trình xây dựng nông thôn mới với tiêu chí Nhà nước và nhân dân cùng làm.
Ông Âu Đình Chiến, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Hà Giang, cũng như đại diện của nhiều địa phương khác trong cả nước thì cho biết, hiện việc bố trí đất ở cho các hộ cần di dời là rất khó khăn, những khu vực đất màu mỡ, có thể sản xuất thì đã có chủ. Trong khi đó, đất giao cho các hộ phải là đất có thể sản xuất, nếu không, người dân sẽ tìm về khu ở cũ để sinh sống, sản xuất. Ngoài ra, mức hỗ trợ cho các hộ dân trong diện di dời mà Bộ NN-PTNT đưa ra còn quá thấp. Nhiều địa phương đưa ra đề nghị, việc di dân và tái định cư ở vùng thiên tai, nguy hiểm cần căn cứ vào điều kiện cụ thể của mỗi địa phương để cân đối tỷ lệ hỗ trợ của địa phương và Nhà nước, đồng thời cân nhắc đặc điểm, khả năng thực tế của từng địa phương để triển khai việc di dân cho hiệu quả.
Văn Phúc
