Trong vòng 1 tuần nữa, Ngân hàng Thế giới (WB) sẽ có chủ tịch mới thay ông Robert Zoellick hết nhiệm kỳ vào tháng 6. Có thể nói lần đầu tiên trong lịch sử, người ta nhận thấy một cuộc đua tranh thật sự vào chiếc ghế chủ tịch WB.
Suốt 60 năm qua, vị trí luôn nghiễm nhiên thuộc về người Mỹ như một sự phân chia quyền lực ngầm giữa Mỹ và EU trong vai trò lãnh đạo của WB và Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF). Cũng giống như cuộc chạy đua vào chiếc ghế Tổng giám đốc IMF năm 2011, giờ đây, ngày càng có nhiều tiếng nói đòi Mỹ và EU phải công bằng hơn trong việc bầu chọn người đứng đầu WB, nhất là trong bối cảnh thế giới có nhiều nền kinh tế mới nổi ngày càng có vị trí quan trọng trên trường quốc tế. Mỹ vẫn mong muốn chức chủ tịch WB thuộc về nước này khi Tổng thống Mỹ Barack Obama đã đề cử ông Jim Yong Kim, gốc Hàn Quốc, Chủ tịch Đại học Darthmouth. Mỹ có thể lập luận rằng EU vẫn duy trì chiếc ghế Tổng giám đốc IMF thế tại sao người Mỹ không thể làm chủ WB. Thực tế Mỹ và EU hiện vẫn đang nắm 50% quyền bỏ phiếu tại WB theo tỷ lệ tiền đóng góp. Ngoài ra, Nhật Bản, một nước có phần đóng góp đáng kể cho WB cũng đã tuyên bố ủng hộ ông Jim Yong Kim là Chủ tịch WB. Xét về khía cạnh này, ông Jim Yong Kim gần như chắc chắn giành chiến thắng.
Thế nhưng, vẫn còn đó những cam kết của Mỹ và EU sẽ cải tổ tiến trình bầu chọn người đứng đầu WB và IMF theo tiêu chí “công khai, rõ ràng, xứng đáng”. Nếu tuân thủ theo những cam kết này, các ứng viên còn lại gồm Bộ trưởng Tài chính Nigeria Ngozi Okonjo-Iweala và cựu Bộ trưởng Tài chính Colombia José Antonio Ocampo vẫn còn hy vọng. Trong tuần này, WB sẽ phỏng vấn cả 3 ứng viên trước khi công bố người được bầu chọn vào ngày 16-4. Tuần trước, 39 cựu quan chức cấp cao của WB đã cùng ký vào thư ngỏ ủng hộ ứng viên Okonjo-Iweala, đồng thời kêu gọi ban giám đốc WB thực hiện các cam kết cải tổ trong bầu chọn nhân sự.
Những người này cho rằng, WB cũng như tất cả các định chế tài chính khác chỉ thực sự mạnh hơn nếu giới lãnh đạo của họ được bầu chọn một cách công khai, minh bạch và chọn đúng người xứng đáng, chứ không phải bổ nhiệm theo luật bất thành văn quá lỗi thời so với thế giới hiện nay. Ứng viên Okonjo-Iweala nổi tiếng nhờ chống tham nhũng tại Nigeria cũng như đã làm việc hơn 2 thập niên tại WB, nhiều người còn cho rằng bà đang ở vị trí thứ hai hiện nay trong WB.
Giải thích với truyền hình CNN vì sao chọn bà Okonjo-Iweala, cựu chuyên gia kinh tế của WB, ông Uri Dardush, cho rằng bà là nhà kinh tế có cả bằng của Havard và Viện Công nghệ Massachusetts, hai đại học đứng đầu của Mỹ, hoàn toàn thích hợp cho vị trí đứng đầu WB, trong khi ông Kim chỉ là một chuyên gia y tế nên khả năng còn hạn chế trong các vấn đề kinh tế. Hơn thế nữa, phát triển y tế chỉ là một trong 20 lĩnh vực của WB, trong khi trọng tâm của WB vẫn là tăng trưởng kinh tế. Ứng cử viên còn lại, ông Ocampo cũng không hề thua kém khi nhận được sự ủng hộ của hơn 100 nhà kinh tế và quan chức chính phủ trên toàn thế giới.
Nếu người đứng đầu WB tiếp tục là người Mỹ, theo các chuyên gia kinh tế, đó sẽ là bước lùi, đi ngược lại các cam kết cải tổ WB của các nước giàu trước các nước đang phát triển và về lâu dài, các định chế tài chính có khả năng sẽ phải đối mặt với nguy cơ bị tẩy chay từ các nền kinh tế mới nổi.
KHÁNH MINH
