* Tái cơ cấu ngành nông nghiệp phải gắn liền phát triển HTX kiểu mới
(SGGPO).- Sáng nay 22-9, Ban Bí thư Trung ương Đảng tổ chức hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết 3 năm thực hiện Kết luận số 56-KL/TW của Bộ Chính trị khóa XI về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể.
Chủ trì hội nghị có các đồng chí: Lê Hồng Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư; Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam; Vũ Văn Ninh, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; Vương Đình Huệ, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng ban Kinh tế Trung ương.
Ảnh: TRẦN BÌNH
Báo cáo sơ kết của Ban Kinh tế Trung ương cho biết, kinh tế tập thể thời gian qua tiếp tục phát triển với nhiều hình thức đa dạng, phong phú; xuất hiện nhiều hình thức hợp tác xã (HTX) kiểu mới, hoạt động hiệu quả, nâng cao thu nhập của các thành viên. Hiện nay cả nước có gần 143.000 tổ hợp tác (THT) đang hoạt động với 1.513.027 thành viên. Số THT thành lập mới là 10.267, số THT giải thể là 10.023 và số THT phát triển thành HTX là 145. Nhìn chung, THT được thành lập và hoạt động xuất phát từ nhu cầu và lợi ích của thành viên, qua hoạt động, THT đã khắc phục được một số hạn chế, yếu kém của kinh tế hộ cá thể như thiếu vốn, công cụ, kỹ thuật... giảm rủi ro, tăng sức cạnh tranh.
Hiện cả nước có 18.837 HTX, thu hút sự tham gia của 7.386.572 thành viên. Vốn điều lệ bình quân là 1,354 tỷ đồng/HTX; doanh thu bình quân ước đạt 2,986 tỷ đồng/HTX/năm; lợi nhuận bình quân đạt 261 triệu đồng/HTX/năm; thu nhập bình quân của thành viên, người lao động đạt gần 1,7 triệu đồng/tháng.
Trong các lĩnh vực, nông nghiệp có số HTX nhiều nhất: 10.446 HTX với 6,7 triệu thành viên. Tỷ lệ hộ nông dân tham gia HTX nông nghiệp khoảng 45%; bình quân mỗi HTX nông nghiệp có 660 thành viên.
Đóng góp của khu vực HTX vào GDP năm 2013, lần đầu tiên trong gần 20 năm qua đã tăng hơn so với năm trước đó, đạt 5,05% so với mức 5% vào năm 2012; trong khi tỷ lệ vốn đầu tư chỉ chiếm khoảng 0,6% tổng vốn đầu tư của nền kinh tế đất nước. Tổng doanh thu của các HTX năm 2014 đạt 26.400 tỷ đồng, tăng 2.460 tỷ đồng so với năm 2013. Tổng số lãi trước thuế của các HTX năm 2014 đạt 1.410 tỷ đồng, tăng 0,7% so với năm 2013.
Cả nước hiện có 43 liên hiệp HTX. Trong đó, 28 liên hiệp HTX đang hoạt động và 15 liên hiệp ngừng hoạt động chờ giải thể hoặc chuyển đổi sang hình thức khác.
Mặc dù đạt được nhiều kết quả mới, nhưng Báo cáo thừa nhận, kinh tế tập thể Việt Nam phát triển chậm và nhiều yếu kém. Theo đó, phần lớn THT thành lập tự phát, không đăng ký theo quy định của pháp luật, chỉ 15.190 THT đăng ký chứng thực, chiếm 11,9% tổng số THT trên toàn quốc. Tổ chức THT còn thiếu chặt chẽ, quan hệ hợp tác lỏng lẽo, không bảo đảm tính ổn định, bền vững. Chất lượng, hiệu quả hoạt động và lợi nhuận của các THT, HTX còn thấp. Ước tính chỉ có khoảng 10% số HTX nông nghiệp làm ăn có hiệu quả tốt; khoảng 60-70% số HTX hoạt động cầm chừng, không hiệu quả; 20-30% HTX đã phải ngừng hoạt động. Đa số các HTX nông nghiệp trước đây mới chủ cung cấp những dịch vụ đầu vào cơ bản cho hoạt động nông nghiệp, rất ít HTX cung cấp được dịch vụ đầu ra. Phần lớn các HTX chưa chuyển đổi theo quy định của Luật HTX 2012, chưa tuân thủ đầy đủ các nguyên tắc HTX, nhất là việc thành viên sử dụng dịch vụ của HTX. Nhiều HTX công nghiệp, xây dựng, giao thông vận tải và các ngành nghề khác thành lập và hoạt động chưa theo đúng nguyên tắc HTX; không ít HTX hoạt động thực chất như doanh nghiệp.
Theo Ban Kinh tế Trung ương, nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém trong hoạt động kinh tế tập thể gồm: Nhận thức về kinh tế tập thể của một số cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu chưa đầy đủ, thiếu thống nhất, ý thức trách nhiệm thấp; Khung khổ pháp luật, chính sách phát triển HTX chưa hoàn thiện, còn nhiều bất cập; Bộ máy quản lý Nhà nước từ Trung ương đến địa phương chưa đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước về kinh tế tập thể; Năng lực, kinh nghiệm của cán bộ quản lý HTX, nhất là HTX nông nghiệp, HTX dịch vụ nông nghiệp còn nhiều hạn chế...
Phát biểu tại hội nghị, đồng chí Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, cần đổi mới nhận thức về vai trò, chức năng HTX, xây dựng HTX kiểu mới là khâu đột phá. Nguyên tắc chung: Điều gì HTX làm có lợi hơn xã viên làm hoặc xã viên không thể làm được thì HTX làm, qua đó làm cho việc sản xuất của các hộ xã viên hiệu quả cao hơn. Bản thân các hộ xã viên vẫn là người sản xuất trực tiếp, sản phẩm cây, con mà họ làm ra thuộc sở hữu của họ, không phải của HTX; HTX không phủ định, thay thế kinh tế hộ mà phải giúp kinh tế hộ hiệu quả hơn, có sức cạnh tranh cao hơn, thu nhập của hộ xã viên cao hơn. Thực tế thành lập và vận hành HTX kiểu mới theo Luật HTX 2012 ở nhiều địa phương đã chứng minh các HTX này tuy chỉ có vài chục xã viên song đã thực sự giúp các hộ xã viên sản xuất kinh doanh hiệu quả hơn hẳn, đặc biệt là quy hoạch sản xuất theo nhu cầu thị trường và tiêu thụ sản phẩm cho nông dân.
Theo đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, trong quá trình tái cơ cấu nền nông nghiệp đất nước hướng tới sản xuất quy mô lớn với các sản phẩm chủ lực, sử dụng các giống chất lượng và năng suất cao, quy trình canh tác hiện đại gắn với chế biến, tiêu thụ và xuất khẩu sản phẩm thì chủ thể quan trọng nhất chính là các HTX.
“Cần có chương trình hiệp thương và phối hợp giữa MTTQ Việt Nam, các tổ chức thành viên và chính quyền các cấp trong xây dựng chỉ tiêu vận động thành lập các HTX ở mỗi xã, huyện để việc vận động đạt tiến độ nhanh và kết quả cao nhất. Với Luật HTX 2012 và các kết quả, tấm gương hợp tác xã kiểu mới ở nhiều địa phương, nếu đẩy mạnh việc hình thành và triển khai các HTX kiểu mới, đây là yếu tố nền tảng quan trọng nhất, là khâu đột phá để tái cơ cấu nông nghiệp, nâng cao sức cạnh tranh của nông nghiệp Việt Nam và nâng cao thu nhập bền vững cho nông dân Việt Nam trong giai đoạn 2016-2020", đồng chí Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh.
TRẦN BÌNH
