Vĩnh biệt cây đại thụ của nền báo chí nước nhà

Sáng sớm 13-8-2015, nghe tin dữ từ bạn bè, đồng nghiệp, tôi bàng hoàng, cứ ngỡ tai mình nghe nhầm. Chỉ mới cách đây 4 ngày, ngày 9-8-2015, tại Cung Lao động Hữu nghị Hà Nội, tôi và các lãnh đạo của Hội Nhà báo Việt Nam đón nhà báo Hữu Thọ từ sảnh lớn, khi ông đến dự Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Hội Nhà báo Việt Nam, phiên họp chính thức.
Vĩnh biệt cây đại thụ của nền báo chí nước nhà

Sáng sớm 13-8-2015, nghe tin dữ từ bạn bè, đồng nghiệp, tôi bàng hoàng, cứ ngỡ tai mình nghe nhầm. Chỉ mới cách đây 4 ngày, ngày 9-8-2015, tại Cung Lao động Hữu nghị Hà Nội, tôi và các lãnh đạo của Hội Nhà báo Việt Nam đón nhà báo Hữu Thọ từ sảnh lớn, khi ông đến dự Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Hội Nhà báo Việt Nam, phiên họp chính thức.

Vừa gặp tôi, ông đã nói ngay: “Mình đã nhận sách Ký Giả, đọc thú vị lắm, sách ra đúng lúc, để sức khỏe kha khá, mình sẽ viết mấy lời cảm nhận”. Tay trái ông chống gậy do chân bị đau, tay phải ông bắt tay chào bạn bè, đồng nghiệp - trong đó có nhiều nhà báo thế hệ đàn em - học trò của ông. Nhà báo Hữu Thọ vui vẻ nhắc tên từng người. Trí nhớ ông tuyệt vời. Sức khỏe của ông yếu hơn trước, nhưng bước chân chậm rãi, khoan thai. Hôm đó, trước lúc tiễn nhà báo Hữu Thọ ra về, tôi đã có lời hẹn xin được đến nhà riêng của ông, để được nghe ông kể chuyện về nghề báo, đời báo, mà không kịp nữa rồi, bác Hữu Thọ ơi…

Đồng chí Hữu Thọ (bìa trái), Trưởng Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương nói chuyện với cán bộ chủ chốt của Báo SGGP về công tác báo chí (năm 1997). Ảnh: THÁI BẰNG

Mấy năm gần đây, làm Tổng Biên tập Tạp chí Người Làm Báo của hội, tôi vẫn thường điện thoại cho ông, khi thì đề nghị ông viết bài, trả lời phỏng vấn cho tạp chí, lúc thì xin ông một lời nhận xét, một gợi ý về nội dung - tin, bài cho tạp chí số đặc biệt, số kỷ niệm các sự kiện lớn, vào năm chẵn. Lần nào nhà báo Hữu Thọ cũng vui vẻ nhận lời, nhiệt thành hỗ trợ cho tờ tạp chí nghề của hội. Ông đề nghị Tạp chí lý luận nghiệp vụ của Hội Nhà báo Việt Nam cần có những công trình nghiên cứu sâu, quan tâm đến việc nhà báo hội viên học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức báo chí Hồ Chí Minh. Nhà báo Hữu Thọ dặn dò: “Làm theo đạo đức của Bác, phong cách làm báo Hồ Chí Minh mới là điều học tập Bác một cách thiết thực”.

Hữu Thọ là một trong những cây đại thụ của nền báo chí đương đại. Ông làm báo chuyên nghiệp với các bút danh Hữu Thọ, Nhân Chính, Nhân Nghĩa và trưởng thành từ Báo Nhân Dân, từ phóng viên lên phó trưởng ban, trưởng ban, phó tổng biên tập, tổng biên tập. Một tác phẩm của Hữu Thọ, in lần đầu năm 1991 có tựa đề Người hay cãi. Nhiều đồng nghiệp coi Người hay cãi là phong cách ngoài đời cũng là phong cách báo chí mang thương hiệu Hữu Thọ. Nhà báo Hữu Thọ là Ủy viên Trung ương Đảng khóa VII, VIII, từng giữ trọng trách Trưởng ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương, Trợ lý Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Làm chính trị, đảm nhận các cương vị lãnh đạo quan trọng của Đảng, nhà báo Hữu Thọ luôn tỏ rõ sự vững vàng, bản lĩnh, sắc sảo, mẫu mực. Nhà báo Hữu Thọ là tấm gương sáng về lòng say nghề, ý chí vượt khó, vượt qua chính mình để gặt hái thành công.

Hữu Thọ nói là ông không có năng khiếu báo chí. Tôi nghĩ, đó là cách nói và sự khiêm nhường của ông. Ông là nhà báo có uy lực và uyên bác, trí tuệ, giỏi nghề, mẫn cán. Hàng ngàn bài báo, những cuốn sách liên quan đến nghề báo của ông đã nói lên điều đó. Nhà báo Hữu Thọ tự tổng kết, học hỏi và rút kinh nghiệm rất nhanh. Làm việc dưới quyền Tổng Biên tập Hoàng Tùng, bên cạnh những cây bút tài hoa như Thép Mới… chỉ một thời gian rất ngắn, Hữu Thọ đã vượt hẳn lên, trưởng thành về nghề, thể hiện qua những bài viết, bài điều tra có tính chiến đấu, tính phát hiện cao. Có những bài viết trong thời kỳ nông dân phá rào - địa phương khoán hộ, từ đó mà hình thành và ra đời một chính sách lớn của Đảng, Nhà nước. Thực tiễn cuộc sống sống động được ông và các đồng nghiệp phản ánh, phát hiện, hình thành cả một cao trào cách mạng của quần chúng nhân dân.

Cả cuộc đời theo đuổi nghề báo, Hữu Thọ viết nhiều thể loại, mà thể loại báo chí nào ông cũng thành công. Bài học đầu tiên, cũng là bài học có tính quyết định của bất cứ người làm báo nào, đó là say nghề, đam mê với nghề. Ông nói: “Làm báo mà không yêu nghề, xin hãy thôi làm nghề. Lòng say nghề giúp cho ta nhìn nhận, lý giải, luận bàn, rút tỉa từ cuộc sống - thực tiễn sống động bao điều mới lạ, bổ ích”. Hữu Thọ bỏ công sức nghiên cứu sâu về cuộc đời làm báo - làm cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Loạt bài viết về Bác Hồ - Nhà báo và người thầy báo chí vĩ đại đã rút ra bao nhiêu điều bổ ích về lý luận báo chí, những bài học lớn về tư tưởng báo chí, đạo đức báo chí Hồ Chí Minh. Nhà báo Hữu Thọ tổng kết: “Học Bác là học một đời, học suốt đời, càng học càng thấm sâu tư tưởng và đạo đức của Bác”.

Với Hữu Thọ, không say nghề, người làm báo sẽ không đến được với nhân dân, không đến được với người lao động một nắng hai sương trên ruộng đồng, trên các công trường xây dựng. Hữu Thọ rất tâm đắc một điều, đó là đạo làm nghề, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân của người làm nghề. Ông nói như là một định lý toán học: “Làm cái nghề này phải mắt sáng, lòng trong, bút sắc thì mới nên nghề”.

Nhà báo Hữu Thọ tâm sự với đồng nghiệp: “Tôi không biết viết thế nào để thành công, vì mỗi bài báo là một sự thử thách, nhưng tôi chắc chắn bài báo sẽ thất bại nếu làm vừa lòng mọi người”. Quan điểm làm nghề của ông: “Khi trong lòng còn hồ nghi thì ngòi bút nên do dự”; “làm báo trung thực, công bằng, đúng mực thì sẽ được tin cậy. Sự tin cậy của xã hội là phần thưởng cao quý nhất đối với người làm báo”. Đó cũng chính là phẩm chất, là đạo đức làm nghề, mọi thứ rành rẽ, phân định xấu tốt, thiện ác, đúng sai, phải trái dứt khoát, rõ ràng.

Có những vấn đề chính trị - xã hội trong nước và quốc tế nhạy cảm, nhà báo Hữu Thọ nêu ý kiến của mình đâu ra đấy, chính xác, thấu tình đạt lý, lấy lợi ích chung, lợi ích toàn cục làm trọng.

Xin được thắp một nén tâm nhang - kính cẩn nghiêng mình trước di hài của nhà tư tưởng - văn hóa Hữu Thọ, thầy Hữu Thọ, bác Hữu Thọ, cây đại thụ báo chí Hữu Thọ.


Nhà báo PHẠM QUỐC TOÀN
Nguyên Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam 

Tin cùng chuyên mục