Các ứng cử viên tổng thống cùng giới lãnh đạo 2 đảng Dân chủ và Cộng hòa ở Quốc hội Hoa Kỳ đã có một cuộc tranh luận nảy lửa và đưa ra những ý kiến của mình nhằm phản đối và ủng hộ Tổng thống B.Obama thay thế Thẩm phán tòa án tối cao Antonin Scalia, người vừa qua đời hôm 13-2.
Vị Thẩm phán kế nhiệm mang trọng trách vô cùng quan trọng, là người sẽ quyết định cán cân quyền lực nghiêng về bên nào bởi Tòa án tối cao Mỹ hiện còn 4 người theo phe bảo thủ và 4 người theo chủ nghĩa tự do. Vị trí này được xem là sự bổ nhiệm mang tính lâu dài, giúp quyết định một số vấn đề cực kỳ quan trọng và gây chia rẽ nhiều nhất trong xã hội Mỹ. Các thẩm phán của tòa án tối cao Mỹ đang chuẩn bị đưa ra nhiều quyết định được đánh giá là mang lại chuyển biến lớn cho xã hội Mỹ như vấn đề nạo phá thai, quyền bầu cử, người nhập cư… Vì vậy, vấn đề chọn người kế vị được ví như đợt sóng của một cuộc chiến chính trị đang ập vào chiến dịch tranh cử.
Theo CNN, chỉ trong vòng 2 giờ sau khi thông tin ông Scalia qua đời được công bố, các ứng cử viên cùng giới lãnh đạo 2 đảng Dân chủ và Cộng hòa ở quốc hội thi nhau đưa ra ý kiến của mình. Ông Mitch McConnell, thủ lĩnh phe đa số của đảng Cộng hòa ở thượng viện, nhấn mạnh công việc chọn người kế vị nên để chính quyền kế tiếp đảm nhận. Thậm chí, ông McConnell còn kêu gọi thượng viện không nên thông qua người kế nhiệm ông Scalia cho đến khi cuộc bầu cử tổng thống kết thúc. Đáp lại, ông Harry Ried, thủ lĩnh phe thiểu số của đảng Dân chủ tại thượng viện, cho rằng ông Obama “có thể” và “nên” đề cử ứng viên ngay lập tức để thượng viện xem xét do vẫn còn nhiều vấn đề quan trọng cần được Tòa án tối cao xử lý.
Thông tin thẩm phán Scalia qua đời xuất hiện ngay trước khi diễn ra cuộc tranh luận mới nhất giữa các ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa và họ không bỏ lỡ dịp này để bày tỏ lập trường chung hiếm hoi. Thượng nghị sĩ, ứng viên đảng Cộng hòa Ted Cruz cho rằng thượng viện không nên cho phép ông Obama bổ nhiệm người theo khuynh hướng tự do. Ông Cruz cho rằng khoảng trống mà ông Scalia để lại khiến cuộc bầu cử tháng 11 tới càng trở nên quan trọng, đồng thời đưa ra lời cảnh báo rằng một vị thẩm phán do ứng viên đảng Dân chủ Hillary Clinton hay Bernie Sanders chọn có thể dẫn tới những chính sách sai lầm. Ông Cruz, trả lời phỏng vấn kênh NBC, khẳng định: “Chúng tôi sẽ biến cuộc bầu cử 2016 trở thành cuộc trưng cầu dân ý để tìm ra người lãnh đạo tòa án tối cao”. Khi được hỏi về ứng viên cho vị trí Thẩm phán, tỷ phú Donald Trump đưa ra nhận định thẳng thắn hơn: “Tôi sẽ chọn ai đó giống như ông Scalia”. Cựu ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton, ứng viên hàng đầu của đảng Dân chủ, cho rằng ông Obama vẫn là Tổng thống Mỹ đến ngày 20-1-2017 nên có trách nhiệm đề cử thẩm phán mới và thượng viện có trách nhiệm bỏ phiếu.
Kể từ năm 1960, tuổi trung bình của các Thẩm phán tòa án tối cao Mỹ khi rời vị trí là 79 tuổi, đúng thời điểm ông Scalia qua đời. 3 thẩm phán khác sẽ chạm ngưỡng 79 tuổi trong năm 2017, cùng năm tổng thống mới sẽ tuyên thệ nhậm chức tại Nhà Trắng. Và việc chọn người kế vị cho các thẩm phán này cũng là một thách thức mới đối với tổng thống mới của Mỹ.
VIỆT LÊ
