Mong muốn của chính quyền TPHCM là tạo ra một bộ mặt đô thị thật đẹp, chỉnh trang các khu vực bên cạnh trung tâm TP (quận 1, quận 3) đã dần trở nên nhỏ bé và bão hòa.
Thực tế, TP đã mở ra một số khu đô thị mới như khu Nam Sài Gòn, khu đô thị mới Thủ Thiêm, khu đô thị cảng Hiệp Phước - Nhà Bè hay Tây Bắc - Củ Chi. Thế nhưng, đang diễn ra một chiều hướng đáng báo động. Đó là hiện tượng ngày càng vắng bóng những dự án lớn chừng vài ba đến trên chục hécta. Thay vào đó là những chung cư đơn lẻ của các doanh nghiệp tọa lạc trên khu đất chừng 5.000 - 7.000m² trong khu dân cư hiện hữu. Những chung cư một hai trăm căn hộ như thế đã và đang ngày càng được ưa chuộng nên rất phát triển, có thể nhìn thấy ở những quận ven trung tâm như quận 7, 8, 12, Gò Vấp, Tân Phú…
Tại sao như vậy? Có thể nói rằng, doanh nghiệp ngày càng thích chọn chung cư “mì ăn liền” mà ngó lơ dự án lớn bởi quá ngán ngại chuyện bồi thường, giải phóng mặt bằng. Vì thế, cách đầu tư tốt nhất là chọn làm chung cư “mì ăn liền”, doanh nghiệp chỉ thỏa thuận với một vài người chủ đất, mặc dù giá cả có cao đi nữa vẫn ít rủi ro. Thủ tục, kinh phí, thời gian đầu tư cho một chung cư cũng nhanh chóng, dễ dàng hơn khi làm dự án quy mô lớn. Tiếp đó là hạ tầng cơ sở có sẵn, không lo mảng xanh, trường học, đường sá... lại được mật độ xây dựng và hệ số sử dụng đất cao hơn. Doanh nghiệp chỉ việc chọn khu đất tiện lợi, xây dựng đẹp và cứ thế rao bán, nhanh chóng thu hồi vốn.
Chung cư cứ mọc dồn dập trong khu dân cư một cách tràn lan trong khi hạ tầng xã hội và kỹ thuật không thay đổi. Có lẽ lo lắng cho tình trạng này nên mới đây, Sở Xây dựng đã có dự thảo quy định các doanh nghiệp làm dự án dưới 2 ha phải đóng tiền để nhà nước làm hạ tầng. Có lẽ doanh nghiệp sẽ “vui vẻ” đóng tiền hạ tầng vì có lợi rất lớn.
Làm dự án lớn không có chính sách ưu đãi, khuyến khích, hỗ trợ trong khi làm chung cư “mì ăn liền” cũng không vi phạm pháp luật hay bị ngăn cấm. Vậy thì trách gì những chung cư “mì ăn liền” ngày càng mọc lên san sát trong các khu dân cư của TP. Điều đáng lo, Nhà nước không đủ tài chính để thực hiện các dự án phát triển đô thị lớn. Thế thì ai bảo đảm sẽ có được một bộ mặt đô thị đẹp?
KS Nguyễn Văn Đực
