Hôm nay 7-11, Tổng thống Barack Obama và các nhà lãnh đạo của đảng Cộng hòa tại Quốc hội sẽ có cuộc gặp đầu tiên sau khi đảng Cộng hòa giành quyền kiểm soát lưỡng viện Quốc hội trong cuộc bầu cử giữa kỳ vừa qua.
Với việc chiếm được 52/100 ghế Thượng viện, 243/435 ghế Hạ viện và 29/50 ghế Thống đốc bang, phần lớn truyền thông Mỹ cho rằng đảng Cộng hòa đã làm nên một kỳ tích, lần đầu tiên kể từ sau Thế chiến thứ hai chiếm được số lượng ghế nhiều nhất tại cả Quốc hội liên bang và chính quyền các bang. Mặc dù cũng có nhận định cho rằng sẽ không có sự thay đổi trong chính sách đối ngoại của Mỹ (vì bất đồng giữa hai đảng Cộng hòa và Dân chủ chủ yếu xoay quanh các vấn đề nội địa như chính sách nhập cư, chương trình bảo hiểm y tế…) nhưng phần lớn các dự báo đều cho rằng việc phe Cộng hòa kiểm soát lưỡng viện Quốc hội vào đầu năm 2015 sẽ thu hẹp không gian hoạt động của Tổng thống Obama trong các vấn đề đối ngoại.
Theo ông Guy Ziv, giáo sư chính trị học thuộc Đại học American University ở Washington, Tổng thống Obama sẽ đối mặt với nhiều khó khăn về giải quyết vấn đề hạt nhân Iran và tiến trình hòa bình giữa Israel với Palestine, khi mà trong những năm qua, cả 2 vấn đề này đã trở thành “quả bóng chính trị” mà 2 đảng mang ra đá ở Capitol.
Cuộc bầu cử giữa kỳ diễn ra trong bối cảnh Israel vẫn tiếp tục xâm chiếm các vùng đất trên nguyên tắc là của người Palestine. Hôm 5-11, lần thứ 2 trong tuần, Israel tiếp tục phê chuẩn kế hoạch xây dựng 278 nhà ở Đông Jerusalem. Mục tiêu 2 nhà nước Israel và Palestine cùng song song tồn tại vẫn rất xa vời.
Chính sách đối ngoại của Mỹ dưới thời Tổng thống Obama vẫn chưa mang lại thành tựu đáng kể nào, từ Trung Đông đến Nga-Ukraine. Liệu ông Obama có phải quyết đoán hơn không khi thường xuyên bị Thượng nghị sĩ John McCain - người có nhiều khả năng sẽ lên nắm chức Chủ tịch Ủy ban Quân lực Thượng viện Mỹ - chỉ trích là hậu thuẫn chậm chạp của Mỹ dành cho phe nổi dậy có chủ trương ôn hòa ở Syria, “yếu đuối” trong việc đối phó với nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
Xét về độ hiếu chiến, phe Cộng hòa vẫn được đánh giá là hiếu chiến hơn phe Dân chủ. Nhà phân tích Robert Manning của Hội đồng Đại Tây Dương nhận định, khi Quốc hội được những người của phe Cộng hòa điều hành, có thể ông McCain sẽ thúc đẩy một vai trò quân sự mạnh mẽ hơn của Mỹ ở Syria. Hai cuộc khủng hoảng ở Ukraine và Syria sẽ chiếm phần lớn thời gian của ông Obama trong 2 năm còn lại của nhiệm kỳ.
Nếu như tiến trình hòa bình giữa Israel với Palestine, sự trỗi dậy của IS tại Trung Đông… bị dư luận chỉ trích như sự thất bại lớn trong chính sách đối ngoại của ông Obama thì nỗ lực cứu vãn quan hệ ngoại giao Mỹ-Nga sẽ là thất bại kế tiếp của ông Obama. Bà Veronica Krasheninnikova, thuộc Phòng Xã hội Nga, cho rằng chiến thắng của đảng Cộng hòa có thể khiến quan hệ hai nước phức tạp hơn do chính sách của đảng này đối với Nga cực đoan hơn, nhất là vì cuộc khủng hoảng ở Ukraine.
Phát biểu trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng ngày 6-11, Tổng thống Obama thừa nhận Nhà Trắng và phe Cộng hòa không phải lúc nào cũng đạt được đồng thuận, song ông kêu gọi các nhà lập pháp của đảng Cộng hòa hợp tác để thông qua các dự luật liên quan tới những vấn đề cấp bách của nước Mỹ.
HẠNH CHI
