Ngày 5-10, Diễn đàn Hàng hải mở rộng (EAMF) lần thứ nhất của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã khai mạc tại thủ đô Manila, Philippines. Diễn đàn có sự tham gia của các quan chức chính phủ, chuyên gia, học giả để thảo luận các vấn đề hàng hải như nạn cướp biển, buôn người, các cơ hội tăng cường kết nối hàng hải và thiết lập trật tự hàng hải trong khu vực…
Các quan chức tham gia Diễn đàn hàng hải ASEAN mở rộng lần thứ nhất.
Phát biểu tại phiên khai mạc, Thứ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Koji Tsuruoka nhấn mạnh tới sự cần thiết phải thiết lập một trật tự hàng hải hiệu quả ở Đông Á để đảm bảo một vùng biển tự do, đi lại an toàn và giao thương không bị cản trở.
Theo ông Tsuruoka, Công ước LHQ về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) chỉ xác định trật tự hàng hải cơ bản, chưa đề cập tới các tranh chấp lãnh thổ. Vì vậy, cần tăng cường nỗ lực thiết lập trật tự và các quy định hàng hải căn cứ vào đặc điểm của từng khu vực, phù hợp với các luật quốc tế liên quan, trong đó có UNCLOS. Các nỗ lực nhằm thiết lập trật tự và các quy định hàng hải cần được tiến hành thông qua đối thoại hòa bình và lý lẽ không thuộc về kẻ mạnh. EAMF cần tìm ra các cách thức để củng cố và thiết lập các cơ chế hiệu quả nhằm phòng tránh xung đột và giải quyết tranh chấp. Việc này có thể áp dụng cả trong quản lý nguồn tài nguyên cá, thông qua đó chấm dứt vòng luẩn quẩn của cải tiến công nghệ, đánh bắt thái quá làm ảnh hưởng tới môi trường và sinh thái, gây ô nhiễm biển.
EAMF là sáng kiến của Nhật Bản, đưa ra tại Hội nghị cấp cao Đông Á tại Bali, Indonesia vào năm ngoái, nhằm cho phép Nhật Bản, Trung Quốc, Mỹ và các đối tác đối thoại khác của ASEAN tham gia Diễn đàn Hàng hải ASEAN.
Hiện nay, vấn đề chủ quyền lãnh hải tại khu vực Đông Á đang là đề tài nóng trên nhiều diễn đàn, hội nghị quốc tế. Những tranh cãi gần đây giữa Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc về các quần đảo đã đẩy quan hệ ngoại giao đến mức căng thẳng, gây ảnh hưởng mạnh đến quan hệ kinh tế.
Trước đó cũng tại Manila, các quan chức cấp cao ASEAN đã tham dự Diễn đàn Hàng hải ASEAN lần thứ ba để nghe các ý kiến chuyên gia nhằm tăng cường hợp tác hàng hải trong khu vực. Philippines đã đề xuất thiết lập một hệ thống chia sẻ thông tin giữa các nước ASEAN nhằm giúp bảo vệ các vùng biển trước những thách thức an ninh như nạn cướp biển, đánh bắt cá trái phép và buôn lậu ma túy.
Đề xuất trên được đưa ra bàn thảo với sự tham dự của các thứ trưởng và quan chức ngoại giao cấp cao ở Manila. Văn bản đề xuất nói rõ mục tiêu của hệ thống chia sẻ thông tin nói trên nhằm cung cấp kịp thời các thông tin liên quan để các cơ quan chức năng có hành động phù hợp ứng phó với những đe dọa an ninh phi truyền thống trên biển, nhất là nạn buôn lậu ma túy, buôn lậu súng, buôn bán người, đánh bắt cá trái phép và hiện tượng biến đổi thời tiết.
Phía Philippines lưu ý mỗi năm có tới hơn nửa số tàu thương mại của thế giới qua lại vùng biển Đông Nam Á, cho thấy việc hợp tác chia sẻ thông tin hàng hải là hết sức cần thiết. Tuy nhiên, đề xuất nói trên không đề cập tới tranh chấp lãnh hải của một số nước ASEAN.
THANH HẰNG (Tổng hợp)
