Festival dừa quốc gia vừa khai mạc tại Bến Tre (diễn ra từ 4 đến 10-4). Với người dân Bến Tre nói riêng và người dân trồng dừa cả nước nói chung, cây dừa là nguồn sống. Cây dừa tạo ra hàng triệu công ăn việc làm cho người dân nông nhàn, góp phần tăng thu nhập, cải thiện đời sống nông thôn.
Cách đây hơn 10 năm, giá dừa khô (dừa lấy dầu) tuột dốc thê thảm, nông dân trồng dừa không sống nổi với cây dừa nên đốn bỏ, giá dừa sau đó tăng dần nên vườn dừa dần phục hồi. Sự việc dường như sắp lặp lại khi đầu năm 2012, giá dừa khô tiếp tục rớt thê thảm, dù UBND tỉnh Bến Tre đã nhiều lần bàn giải pháp cứu bà con nông dân trồng dừa. Giá dừa khô có lúc chỉ còn 28.000 - 30.000 đồng/chục (12 trái), giảm gần 80% so với thời điểm trước đó, nhưng vẫn... “đỏ mắt” tìm lái mua. Về Bến Tre những ngày này dễ dàng nhìn thấy vườn dừa “treo” đầy cổ, dưới đất thì dừa rụng khắp nơi, nông dân ngán ngẩm.
Lý giải cho việc giá dừa rớt thê thảm, Hiệp hội Dừa Bến Tre cho rằng Trung Quốc tiêu thụ 35% sản lượng dừa khô của Bến Tre, việc tăng giảm giá do họ quyết định. Thị trường tiêu thụ lớn sản lượng dừa Bến Tre (50%) là Trung Đông, châu Âu, Bắc Phi thì đang gặp khó khăn.
Nếu trước đây giá cơm dừa nạo sấy từ 2.800 - 2.900 USD/tấn thì nay giảm gần một nửa. Sở Công thương Bến Tre cho rằng, lượng dừa tiêu thụ các nước sụt giảm tác động giá dừa trái giảm theo. Không chỉ Bến Tre mà các nước trồng dừa trên thế giới đều bị ảnh hưởng do giá dừa sụt giảm. Chính sự phụ thuộc lớn vào thị trường nước ngoài nên biến động giá cũng “đến từ bên ngoài”. Ngoài ra, việc tổ chức thu mua dừa qua nhiều trung gian cũng gây thiệt thòi cho nông dân.
Ngoài những nguyên nhân kể trên, theo người dân trồng dừa, còn những nguyên nhân khác, đó là công nghệ chế biến trái dừa còn lạc hậu, không ít nơi làm ăn với nước ngoài gian dối (xay dừa nước trộn với cơm dừa nạo sấy).
Festival dừa là dịp để hướng cây dừa đến tương lai phát triển bền vững hơn, mạnh mẽ hơn, có giá trị cao hơn, để ngành trồng dừa và công nghiệp chế biến các sản phẩm dừa phát triển và vươn xa hơn. Hiện UBND tỉnh Bến Tre kiến nghị Bộ Tài chính điều tiết cho Bến Tre khoản tiền nộp thuế từ nguồn xuất khẩu của các doanh nghiệp trong tỉnh để tạo quỹ bình ổn giá và đầu tư cho phát triển cây dừa. Đồng thời nâng giá thu mua dừa lên mức 40.000 đồng/chục, mua tạm trữ để giúp nông dân giảm bớt khó khăn. Tuy nhiên, đó chỉ là giải pháp trước mắt. Về lâu dài, các địa phương trồng dừa phải ngồi lại với nhau, xây dựng chương trình phát triển bền vững cây dừa, tránh bị tác động mạnh do phụ thuộc quá lớn từ bên ngoài; sớm kiến nghị Bộ NN-PTNT đưa cây dừa trở thành cây công nghiệp quốc gia để có chính sách đầu tư thỏa đáng.
Khi cây dừa lấy lại được thế đứng của mình, đời sống người dân trồng dừa Bến Tre nói riêng và cả nước nói chung sẽ bớt lao đao. Hy vọng Festival dừa lần này (đã được nâng tầm quốc gia) sẽ thật sự là sự kiện lớn của ngành dừa cả nước, góp phần vực dậy cây dừa trong lúc gian khó này.
Trần Minh Trường
