Nạn kẹt xe đang là bài toán khó với TPHCM. Số liệu năm 2015 cho thấy trên địa bàn TPHCM có tổng cộng khoảng 8,6 triệu xe tham gia giao thông, trong đó có 7,9 triệu xe máy, gần 700.000 ô tô (trong đó có trên 3.000 xe buýt và trên 15.000 taxi). Nếu xếp hết số xe đó trên mặt đường, phải lên đến 40 triệu m2. Trong khi diện tích mặt đường TPHCM chỉ có gần 30 triệu m2, diện tích hè phố khoảng 10 triệu m2. Lượng xe tăng trên 10% mỗi năm, trong khi diện tích mặt đường chỉ tăng trong mức 2% mỗi năm, cuộc chạy đua giữa nhu cầu và khả năng đáp ứng đang rất không cân sức.
Theo phân cấp, đường đô thị đưa về cho địa phương quản lý, nhưng quản lý vỉa hè lại ủy quyền phân cấp xuống quận, quận lại phân cấp xuống phường, thành ra có một cái vỉa hè mà đủ thứ lực lượng quản lý. Đường phố thiếu vỉa hè hoặc có vỉa hè nhưng không sử dụng đúng chức năng, giống như một cơ thể què quặt. Người đi bộ không còn chỗ để đi bộ, phải xuống lòng đường, dễ bị tai nạn giao thông. Do vậy, không tạo thói quen cho người dân đi bộ trên những cự ly ngắn hay sử dụng các phương tiện giao thông công cộng.
Lượng xe quá lớn cũng dẫn đến việc thiếu bãi đỗ xe trầm trọng. Theo kinh nghiệm thế giới và tính toán quy hoạch, trước mắt TPHCM cần đến 1.000ha bãi đỗ xe các loại, mà nay chỉ mới đáp ứng được khoảng 10%. Các trục đường mới xây dựng như đại lộ Nguyễn Văn Linh, Võ Văn Kiệt, Phạm Văn Đồng… cũng không thấy lập bãi đỗ xe. Các công trình kinh doanh dịch vụ phục vụ cộng đồng như chung cư, siêu thị, cửa hàng, trường học… mới xây dựng cũng không có đủ diện tích bãi đỗ xe theo quy chuẩn. Các dự án BOT bãi đỗ xe ở công viên Lê Văn Tám, khu Trống Đồng, Tao Đàn, Hoa Lư… còn nằm trên giấy năm này qua năm khác.
Về quy hoạch các nơi đỗ xe trong đô thị, thế giới đã có nhiều bài học. Thường để giải quyết vấn đề bãi đỗ xe thì làm theo kiểu truyền thống, giải quyết nhu cầu đỗ xe theo các tiêu chuẩn định mức, sau đó chuyển sang thị trường, đa mục tiêu, theo hiệu quả kinh tế, kêu gọi xã hội hóa. Quan trọng là phải xây dựng các chính sách về bãi đỗ xe. Ví dụ, quy hoạch bãi đỗ xe trong các khu dân cư, thương mại, công nghiệp…; quy hoạch bãi đỗ xe theo các đường phố; bắt buộc các dự án công cộng như khách sạn, siêu thị, bệnh viện… đều phải có bãi đỗ xe; kêu gọi tư nhân đầu tư những bãi đỗ xe tại những khu đầu mối, khu thương mại tập trung. Giải bài toán vỉa hè, bãi đỗ xe phải nghiên cứu giải quyết triệt để như các nước, có mục tiêu, có quy hoạch, có lộ trình cụ thể, có ưu tiên giải quyết trước.
TS PHẠM SANH
