Sau cuộc họp bất thường tại Riyadh ngày 16-11, các nhà lãnh đạo ở vùng Vịnh đã nhất trí cử lại các đại sứ của Saudi Arabia, Các tiểu vương quốc Arập thống nhất (UAE) và Bahrain tới Qatar, đồng thời cam kết chấm dứt 8 tháng căng thẳng trong quan hệ với Doha.
Tuyên bố của Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC, gồm Saudi Arabia, Bahrain, Kuwait, Qatar, Oman và UAE) nói rằng thỏa thuận trên “cam kết mở ra một trang mới với nền tảng vững chắc, đặc biệt vào lúc những tình huống nhạy cảm đang diễn ra trong khu vực”.
Trước đó, hồi tháng 3-2014, trong một động thái chưa từng thấy trong lịch sử 30 năm kể từ ngày thành lập GCC, Saudi Arabia, UAE và Bahrain đã đồng loạt rút các đại sứ của họ tại Doha. Ba nước này cáo buộc Qatar can thiệp vào công việc nội bộ của họ bằng việc ủng hộ Anh em Hồi giáo (MB), một tổ chức ở Ai Cập bị liệt vào danh sách khủng bố. Vụ việc này đã châm ngòi cho một trong những vụ căng thẳng ngoại giao tồi tệ nhất của GCC kể từ khi tổ chức này được thành lập năm 1981.
Cuộc họp bất thường ngày 16-11 diễn ra trước thềm hội nghị thượng đỉnh thường niên của vùng Vịnh dự kiến tiến hành tại Doha ngày 9-12 tới. Nó càng không phải diễn ra một cách ngẫu nhiên trong bối cảnh vùng Vịnh đang bị đe dọa bởi sự lớn mạnh và tàn bạo của Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) ở Iraq và Syria. Bên cạnh mối nguy IS, MB, sự nổi dậy của dòng Hồi giáo Shiite gây bất ổn tại một số nước trong khu vực đã đẩy vùng Vịnh đến bên chảo lửa. Mới nhất là hồi đầu tháng 10 vừa qua, các bộ trưởng nội vụ GCC cũng đã tiến hành họp khẩn ở Saudi Arabia, sau khi lực lượng nổi dậy Hồi giáo dòng Shiite Houthi chiếm thủ đô Sanaa của Yemen. GCC ra tuyên bố bày tỏ lo ngại và kêu gọi lực lượng nổi dậy trả lại các trụ sở làm việc cho nhà nước Yemen và tuân thủ các nghị quyết của LHQ…
Trước những bất ổn đe dọa khu vực, các nước vùng Vịnh gần đây đã đầu tư rất nhiều tiền vào các hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến, radar mặt đất, máy bay chiến đấu... Hôm 2-10, Lầu Năm Góc cho biết Mỹ đang lên kế hoạch bán 1,75 tỷ USD giá trị tên lửa hành trình cho Saudi Arabia và 900 triệu USD giá trị hệ thống phòng thủ tên lửa tầm xa cho Các tiểu vương quốc Arập thống thất. Hai quốc gia vùng Vịnh này đều tham gia trong những chiến dịch không kích do Mỹ dẫn đầu nhằm chống lại IS.
Tuy nhiên, nếu chỉ trang bị vũ khí không thôi thì chưa đủ và thật sự muốn chiến thắng trong một cuộc chiến nào, yếu tố đoàn kết quyết định phần chính yếu. Bên cạnh việc nhất trí về cơ chế thực hiện thỏa thuận an ninh dựa trên các nguyên tắc của GCC được ký kết tại Riyadh vào ngày 23-11 năm ngoái, các ngoại trưởng GCC cũng đã thông qua các cơ chế hướng tới khuôn khổ hành động chung, đảm bảo rằng chính sách của mọi quốc gia thành viên GCC sẽ không ảnh hưởng đến các quyền lợi, an ninh, ổn định và chủ quyền của các nước thành viên khác. Giờ đây, trang bị vũ khí, nỗ lực giải quyết các mâu thuẫn nội bộ… là các bước đi cấp thiết mà GCC cần phải tiến hành khẩn trương để phục vụ cho lợi ích của các nước thành viên, giúp tăng cường an ninh và ổn định trong khu vực, cũng như giúp các nước thành viên tạo thành một khối thống nhất và mạnh mẽ để chuẩn bị đối phó với các thách thức ở phía trước.
HẠNH CHI
