Sinh năm 1972, nữ nhà văn Trung Quốc Diêm Ni đã nổi tiếng trên văn đàn thế giới với bút danh Sơn Táp (Shan Sa). Với tâm niệm “Chỉ viết những chuyện thời mình sống thì chưa trở thành nhà văn”, Sơn Táp đã để lại dấu ấn với nhiều tác phẩm nổi tiếng như Thiên An Môn đoạt giải Goncourt dành cho tác phẩm đầu tay, Bốn cuộc đời của cây liễu đoạt giải Cazes và nổi tiếng nhất là tác phẩm Thiếu nữ đánh cờ vây với giải Goncourt cho nhà văn trẻ năm 2001. Hoàng đế và giai nhân (Alexander và Alestria) là tác phẩm mới nhất của Sơn Táp vừa được ra mắt bạn đọc Việt Nam.
Hoàng đế và giai nhân là một câu chuyện hư cấu dựa trên một nhân vật có thật trong lịch sử - hoàng đế Alexander Đại đế, người đứng đầu trong danh sách 10 danh tướng vĩ đại nhất trong lịch sử. Ngoài thành tích quân sự, ông còn nổi tiếng là trọng nhân tài không phân biệt quốc tịch. Tuy nhiên, Sơn Táp không viết lịch sử, dựa vào chi tiết trên, Hoàng đế và giai nhân kể về mối tình giữa Alexander Đại đế và Alestria, một trong hai người vợ ngoại quốc của ông. Alestria nguyên là nữ hoàng xứ Amazons và đã đối đầu với Alexander Đại đế trên chiến trường.
Kể từ đó, chuyện tình của hai người bắt đầu được Sơn Táp mô tả trên cái nền của những cuộc viễn chinh. Alestria đã bỏ lại bộ lạc Amazones sau lưng, cùng với Alexander tung vó dẫn đoàn quân bách chiến bách thắng vượt ngàn trùng để chinh phạt từ cổ Hy Lạp, Ba Tư, Ai Cập qua các xứ Iran, Iraq thời xưa cho đến sát lãnh thổ bán đảo Ấn Độ. Truyện được kể lại qua lời tự sự của Alexander, Alestria và một phần ngắn ngủi của Ania, thị nữ tín cẩn của Alestria.
Trong Hoàng đế và giai nhân, Sơn Táp đã phát huy đến tận cùng năng lực sử dụng thủ pháp đồng hiện. Đây là thủ pháp văn chương tạo ra được một lối kết cấu độc đáo, dựa trên suy nghĩ của mình, tác giả miêu tả các sự kiện khác nhau diễn ra trong cùng một thời điểm, thể hiện các nhân vật trong cả hai mảng thời gian hiện tại và quá khứ đan xen nhau rồi dần dần gắn kết lại thành một tổng thể thống nhất. Các nhân vật luân phiên cất lên tiếng nói cảm xúc riêng biệt, sâu thẳm của mình như là cách nhìn đa chiều với cùng một sự việc, một vấn đề, chính vì vậy mà câu chuyện bạo liệt của chiến tranh cùng câu chuyện tình mê đắm dị thường đã hiện lên sống động, tinh tế, lung linh, từ những nhân vật chính là Alexander Đại đế, là Nữ hoàng Alestria đến cách nhìn, cách nghĩ khác thường của cô thư lại Ania cực đoan, cá tính và trung thành rất mực.
Văn phong giàu hình ảnh và lối kể chuyện thôi miên, Sơn Táp đã tái hiện lại cuộc đời độc nhất vô nhị của Alexander Đại đế. Từ bi kịch của cha mẹ (vua Philippe và hoàng hậu Olympias) đến những tính cách “bay trên ngọn lửa” của chính mình, là căn cớ hình thành nên một vị vua lãng mạn nhưng đầy hiếu chiến, có lúc dữ tợn nhưng lại có lúc rất mềm mại, một vị hoàng đế có một không hai trong lịch sử nhân loại.
Xuân Thân
