Ngày 28-3, bên hành lang kỳ họp Quốc hội, trao đổi với báo chí về tham gia, sử dụng nguồn nước trên sông Mê Công, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh (ảnh) cho biết:
Hiện nay, tình hình xâm nhập mặn, hạn hán đang diễn ra gay gắt, cho nên chúng ta phải yêu cầu các nước trên dòng sông Mê Công phải sử dụng bền vững nguồn nước. Vừa qua Trung Quốc đã xả nước trên thượng nguồn sông Mê Công là động thái tích cực, sau đó Lào cũng xả nước. Như vậy nguồn nước trên dòng sông Mê Công sẽ tăng lên. Không chỉ riêng năm nay mà các năm tiếp theo cần có sự phối hợp với các nước để sử dụng hiệu quả nguồn nước sông Mê Công. Hiện ta đã có cơ chế pháp lý về sông Mê Công gồm 4 nước Việt Nam, Lào, Campuchia và Thái Lan, và tới đây là hợp tác sông Mê Công - Lan Thương có sự tham gia của hai nước Trung Quốc và Myanmar. Đây sẽ là cơ sở để tăng tính bền vững trong sử dụng nguồn nước sông Mê Công.
Trong thời gian tới, Liên hiệp quốc đang vận động để hỗ trợ cho các nước bị hạn hán. Năm nay biến đổi khí hậu làm rất nhiều nước bị ảnh hưởng, đặc biệt là khu vực Đông Nam Á. Chính vì vậy, Liên hiệp quốc sẽ vận động để đưa các nước bị hạn hán vào nhóm sẽ được hỗ trợ.
° Phóng viên: Chúng ta sẽ được gì khi Liên hiệp quốc hỗ trợ, thưa Phó Thủ tướng?
° Phó Thủ tướng PHẠM BÌNH MINH: Hiện Bộ Ngoại giao và các cơ quan đang làm. Đây là chương trình của Liên hiệp quốc khi trên thế giới nhiều khu vực, nước bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu thì sẽ vận động các nước trong việc hỗ trợ hạn hán và xâm nhập mặn. Việt Nam sẽ là một trong những nước được hỗ trợ. Việc hỗ trợ cụ thể như thế nào còn phụ thuộc vào việc vận động của Liên hiệp quốc.
° Phó Thủ tướng có thể thông tin cụ thể hơn về chương trình hợp tác sông Mê Công - Lan Thương?
° Đây là cơ chế mới về sông Mê Công và sông Lan Thương (thực ra cũng là sông Mê Công). Trước đây, Ủy hội sông Mê Công quốc tế được thành lập năm 1995 và chỉ có 4 nước hạ lưu gồm Việt Nam, Lào, Campuchia và Thái Lan. Trong đó có điều khoản quan trọng là phải sử dụng bền vững nguồn nước dòng sông Mê Công. Myanmar và Trung Quốc chưa là thành viên của Ủy hội sông Mê Công. Việc thành lập cơ chế mới này gồm có 6 nước hợp tác sẽ có 5 lĩnh vực được ưu tiên gồm: phát triển cơ sở hạ tầng, xóa đói giảm nghèo, quản lý bền vững nguồn nước và các nước đưa ra cơ chế hợp tác mới, với dự án cụ thể để hợp tác theo cơ chế này và Việt Nam cũng sẽ là thành viên tích cực trong quản lý và sử dụng bền vững dòng sông Mê Công.
° Trung Quốc đón nhận vấn đề này như thế nào và sẽ cam kết thực hiện ra sao?
° Đây cũng là sáng kiến chung của Trung Quốc, đó là cơ chế mới và Trung Quốc bước đầu có cam kết cụ thể như có nguồn tài trợ trong một số quỹ. Tất nhiên, không phải là nguồn tài trợ cho không nhưng nguồn tài trợ này sẽ được phục vụ để thực hiện cơ chế hợp tác này.
° Nhưng Trung Quốc đã xây dựng rất nhiều đập thủy điện trên sông Mê Công và còn nhiều đập chưa xây hết. Họ cam kết nhưng vẫn cứ xây dựng thì sẽ như thế nào đến hạ lưu mà cụ thể là Việt Nam?
° Hiện mới chỉ có Ủy hội sông Mê Công có quy định về phát triển các đập thủy điện và nguồn nước sông Mê Công giữa 4 nước với nhau. Tức là khi xây dựng đập thủy điện thì phải có sự thông báo và 4 nước đang tuân thủ và tôn trọng, còn lại chúng ta không có quy định đối với các nước ngoài Ủy hội như Trung Quốc và Myanmar, do đó chưa có cơ chế nào với các nước thượng nguồn phát triển thủy điện. Hiện nay, cơ chế này là cơ chế hợp tác Lan Thương - Mê Công, trên cơ sở bước đầu là đưa vấn đề phát triển bền vững nguồn nước. Trung Quốc đã phát triển các đập thủy điện trên dòng sông Lan Thương. Vấn đề bây giờ là làm sao quản lý việc xả nước và sử dụng nước như thế nào.
° Xin cảm ơn Phó Thủ tướng
HÀ MY(ghi)
