Vì sao chợ Vòm phải đóng cửa?

Các quyết định gần như trái ngược nhau về ngày giải tỏa chợ Cherkizovsky (người Việt thường gọi là chợ Vòm) tại Mátxcơva (Nga) gần đây khiến dư luận không khỏi thắc mắc. Ban đầu người ta cho rằng cần thêm 2 năm nữa mới hoàn thành dự án mới trên nền cũ của khu chợ này nên chưa giải tỏa. Nhưng sau đó quyết định đảo ngược và khẳng định chợ sẽ bị giải tỏa trong năm nay.

        “Hang ổ địa ngục”   

Tháng 9-2008, cảnh sát Mátxcơva đã đột nhập vào khu chợ, tịch thu được 6.000 container hàng lậu và hàng nhái nhập khẩu từ Trung Quốc trị giá 2 tỷ USD. Một vụ bắt giữ hàng lậu lớn nhất trong lịch sử nước Nga. Tuy nhiên sau đó báo chí Nga gần như không đề cập đến vấn đề này cho tới đầu tháng 6-2009 khi Thủ tướng Nga Vladimir Putin bất ngờ hỏi công việc điều tra vụ này đã tới đâu rồi. Trong cuộc họp chính phủ ngày 1-6-2009, Thủ tướng Putin hỏi một số bộ trưởng: “Kết quả sẽ dẫn tới bắt giữ một số người nhưng các cáo buộc tới giờ này sao vẫn chưa thấy gì?”. Câu hỏi này được đăng trên chính website của ông Putin.

Sau đó chính quyền Mátxcơva đã có hàng loạt hoạt động nhằm đẩy nhanh vụ điều tra này. Ủy ban điều tra Nga vào trung tuần tháng 6 cho biết đã truy cứu trách nhiệm hình sự trong đó có 3 quan chức hải quan bị bắt vì hành vi bất hợp pháp - xóa nguồn gốc số hàng hóa lậu nói trên.

Viện trưởng Viện Kiểm sát Nga Yury Chaika công bố 22 container chứa quần áo trẻ em (trong số các container hàng lậu bị bắt ở chợ Vòm) do Trung Quốc sản xuất sẽ bị tiêu hủy vì chúng có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Cấp phó của ông Chaika, ông Alexander Buksman thì gọi chợ Vòm là “hang ổ địa ngục” cần phải quét sạch vì ông cho rằng đây là nguồn căn của tham nhũng, phạm pháp cũng như nhiều loại tội phạm khác. “Chúng ta cần ý chí và sức mạnh để tiêu diệt ổ sâu bọ này”, ông Buksman nói.

Chợ Vòm không phải là một đơn vị kinh doanh nhỏ. Khu chợ này được xem là nơi giao dịch hàng hóa lớn nhất Đông Âu. Theo tờ The Moscow Times, việc đóng cửa khu chợ này sẽ không những buộc hàng ngàn người buôn bán mất việc mà còn phá “chén cơm” của AST Group đang kiểm soát khu chợ này.

AST Group do Telman Ismailov, 52 tuổi, một doanh nhân gốc Azerbaijan điều hành. Ông khởi nghiệp khi chỉ là một nhà buôn nhỏ nay trở thành một trong những người giàu nhất nước Nga. Tạp chí Forbes xếp ông là người giàu thứ 61 của Nga với tài sản cá nhân ước tính 600 triệu USD. Ismailov còn là bạn thân của Thị trưởng Mátxcơva Yuri Luzhkov.

Mặc dù chưa bị cáo buộc phạm pháp nhưng ông Ismailov gần đây trở thành mục tiêu của một bộ phim tài liệu cho rằng chợ Vòm là nơi rửa hàng tỷ USD. Bộ phim mang tên “Cherkizon” phát sóng ngày 8-6 trên kênh của truyền hình Nhà nước Nga Rossiya do Arkady Mamontov là tác giả, một nhà báo chuyên chống tiêu cực. Vì thế không có gì ngạc nhiên khi Thị trưởng Mátxcơva sau đó đã lên Đài Truyền hình TV Center do chính ông kiểm soát để tuyên bố rằng sẽ đóng cửa khu chợ này vào cuối năm. Ông Luzhkov nói: “Sau khi mọi việc xảy ra, tôi nghĩ khu chợ này sẽ chắc chắn bị đóng cửa và chúng tôi sẽ cố gắng hoàn tất việc đóng cửa vào cuối năm nay”.

Ngày hôm sau, Ủy ban điều tra Nga cho biết họ sẽ gửi cho ông Luzhkov một bản viết tay về những khuyến nghị nhằm thực hiện việc đóng cửa chợ Vòm. Ngoài ra, ủy ban này sẽ giám sát một ủy ban phối hợp gồm các công tố viên và các quan chức Bộ Nội vụ, hải quan và cơ quan an ninh điều tra rõ các hoạt động bất hợp pháp tại đây.

        Vai trò của Ismailov

Có thể nói quyết định đóng cửa chợ Vòm là đòn đánh mạnh tay của chính quyền Mátxcơva đối với tỷ phú Nga Ismailov, ông chủ của AST Group. Ông này đã gây chú ý vì chính các hoạt động quá khoa trương của mình.

Ngày 23-5, trước khi Thủ tướng Putin yêu cầu điều tra đến nơi đến chốn hoạt động tại chợ Vòm, Ismailov đã mở một tiệc linh đình khai trương khách sạn Mardan Palace của ông tại Antalya, Thổ Nhĩ Kỳ với sự góp mặt của các ngôi sao Hollywood như Richard Gere, Sharon Stone và Paris Hilton. Khách sạn xây với chi phí 1,5 tỷ USD nằm trên bờ biển Địa Trung Hải với bể bơi ngoài trời rộng 16.000m² cùng với bể cá nhân tạo hình vòm bằng kính dưới nước. Ngoài ra khách sạn này còn có những tấm gương dát vàng trên nền của các phòng tắm hạng sang và một bãi biển với 9.000 tấn cát nhập từ Ai Cập. Truyền thông Nga chiếu cảnh Ismailov mặc đồ vest cổ điển ngồi trên chiếc trường kỷ có tay vịn hình sư tử dát vàng. Tham gia buổi lễ khai trương trên còn có Thị trưởng Mátxcơva Luzhkov.

Ismailov đã bác bỏ mọi cáo buộc về những mối liên hệ giữa tập đoàn của ông với các tiêu cực tại chợ Vòm. Luật sư của ông là Pavel Astakhov cho biết AST Group chỉ cho thuê mặt bằng chứ không liên quan gì đến các hoạt động bất hợp pháp tại đây.

Theo Thị trưởng Luzhkov, chính quyền thành phố Mátxcơva đã nhiều lần muốn đóng cửa chợ Vòm nhưng không thành công. Ông cho biết 80% mặt bằng tại đây thuê của Đại học Thể thao Liên bang và ông cũng cho biết trường đại học này không có chức năng cho thuê mặt bằng.

Ủy ban điều tra Nga đã mở cuộc điều tra với cựu hiệu trưởng trường này, ông Oleg Matytsin, người đã ký kết hợp đồng cho thuê mặt bằng làm chợ. Ông Matytsin bị buộc rời khỏi chức vụ năm 2006 vì bị cáo buộc lạm dụng chức vụ. Vào lúc đó, trường này đã giữ lại tiền cho thuê mặt bằng của họ. Số tiền này còn lớn hơn số tiền nhà nước cấp cho trường. Trên trang web của trường cho biết họ đã hủy hợp đồng cho thuê mặt bằng làm chợ Vòm từ đầu năm 2007 nhưng những người thuê mặt bằng đã đưa vấn đề ra tòa và họ đã được phép bán ở đây tới tháng 12-2009.

AST Group của Ismailov là người trung gian đứng ra thuê mặt bằng của Trường Đại học Thể thao Liên bang sau đó cho các tiểu thương ở chợ Vòm thuê lại với giá cao để hưởng chênh lệch.

Cho tới lúc này, theo báo chí Nga, có vẻ như Ismailov đang chuyển tiền đầu tư vào Thổ Nhĩ Kỳ và có tin cho rằng ông này đã nộp đơn xin nhập quốc tịch Thổ Nhĩ Kỳ. Thế nhưng theo RIA-Novosti, các cơ quan chức năng của Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang thận trọng với Ismailov. Thị trưởng thành phố Antalya, nơi Ismailov vừa khai trương khách sạn xa hoa kia đã ra lệnh điều tra việc xây dựng khách sạn vì có khả năng, trong quá trình xây dựng có thể đã vi phạm luật quy hoạch của thành phố. 

HUY QUỐC
(Theo các báo Nga)