Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe vừa công bố kế hoạch mở ra khả năng cho phép quân đội nước này có quyền rộng lớn hơn. Một nhóm cố vấn của ông Abe dựa trên tình hình thực tế tại biển Đông và Hoa Đông cũng như tình hình vũ khí hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên đã kêu gọi ông Abe rằng đã đến lúc xem xét sửa đổi hiến pháp hay ít nhất là thay đổi cách diễn đạt.
Báo cáo của nhóm này viết: “Chúng ta đã đạt đến một tình huống, trong đó chúng ta không thể duy trì hòa bình và an ninh của nước ta hoặc thực hiện hòa bình và thịnh vượng của khu vực và cộng đồng quốc tế với hiến pháp hiện tại”. Thủ tướng Abe tin rằng hiến pháp Nhật Bản được các quan chức Mỹ biên soạn sau chiến tranh đã hạn chế một cách bất công khả năng của Nhật Bản thực hiện quyền tự vệ hoặc tính đến sự trợ giúp một đồng minh bị tấn công.
Dù mọi việc chỉ mới bắt đầu trong nội bộ Chính phủ Nhật Bản nhưng Trung Quốc, nước đang tranh chấp với Nhật Bản về chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, đã lên tiếng ngay. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh lớn tiếng nói Bắc Kinh “có mọi lý do bày tỏ thận trọng về ý định thực sự của Nhật Bản và sự phát triển tương lai của nước này”.
Điều 9 của Hiến pháp Nhật Bản từng được đề cử giải Nobel hòa bình, theo đó tuyên bố từ bỏ việc sử dụng chiến tranh như một phương tiện giải quyết tranh chấp và giới hạn quân đội của Nhật Bản ở vị trí hoàn toàn phòng thủ. Chính phủ Nhật Bản qua nhiều thời kỳ đã giải thích rằng điều này chỉ cho phép Nhật Bản đáp trả các hành vi xâm lược lãnh thổ của mình nhưng không thể chiến đấu bên cạnh Mỹ và các đồng minh khác trong các cuộc xung đột ở nước ngoài.
Theo báo Guardian, ông Abe muốn sửa đổi điều 9 Hiến pháp phải được sự hỗ trợ của đảng Tân Komeito có xu hướng hòa bình trong liên minh cầm quyền. Trong khi Tổng thống Mỹ Barack Obama mới đây lên tiếng ủng hộ Nhật Bản đóng vai trò tích cực hơn trong liên minh an ninh với Mỹ thì công chúng Nhật Bản vẫn đang bị chia rẽ. Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy số người ủng hộ và chống đối sửa đổi hiến pháp có vẻ ngang ngửa.
Kịch bản có thể thúc đẩy Nhật Bản thực hiện phòng vệ tập thể bao gồm một cuộc tấn công vào các tàu hải quân Mỹ trong hoặc gần vùng biển Nhật Bản hoặc một vụ bắn tên lửa đạn đạo hướng về Mỹ. Theo ông Jiro Yamaguchi, nhà khoa học chính trị tại Đại học Hosei ở Tokyo, chính trường đang có phần thuận lợi cho ông Abe và đảng Dân chủ tự do cầm quyền vì lực lượng đối lập Nhật Bản tại quốc hội hiện đang yếu thế. Mặt khác, trong vài năm tới không có cuộc bầu cử lớn nào. Vì vậy, theo đánh giá chung của ông Yamaguchi, Thủ tướng Abe có thể tin rằng ông có thể theo đuổi cải cách hiến pháp trong chương trình nghị sự của mình cho dù một bộ phận công chúng không đồng tình. Mặc dù vậy, theo CNN, thay đổi Hiến pháp là việc khó khăn do cần có 2/3 nghị sĩ tại Hạ viện và Thượng viện ủng hộ và phải thông qua trưng cầu dân ý. Thay vào đó, Thủ tướng Nhật Bản đang thiên về khả năng sửa đổi cách diễn đạt các điều khoản trong hiến pháp. Một sự sửa đổi có thể dễ chấp nhận hơn.
THỤY VŨ
