Kêu trời vì thanh, kiểm tra chồng chéo

26/08/2013 11:06

Không dám than phiền dù bức xúc

9 lực lượng cùng có một chức năng là thanh tra, kiểm tra và xử phạt liên quan đến hành vi vi phạm môi trường của doanh nghiệp. Điều này đã và đang đẩy doanh nghiệp vào thực trạng hết sức khó khăn khi kiểm tra chồng kiểm tra, quyết định xử phạt chồng quyết định xử phạt.

Lấy mẫu nước thải kiểm tra tại một nhà máy sản xuất hóa chất. Ảnh: PHẠM KIM NGÂN

Không dám than phiền dù bức xúc

Đó là tâm trạng của rất nhiều doanh nghiệp khi tiếp xúc với chúng tôi. Không ít doanh nghiệp cho biết, chỉ cần phản ánh bức xúc với báo chí thì ngay lập tức ngày mai có hàng loạt đoàn thanh, kiểm tra đến kiểm tra tình hình chấp hành Luật Bảo vệ môi trường của doanh nghiệp. Điều đáng nói là dù cho doanh nghiệp có làm tốt công tác bảo vệ môi trường đến đâu thì cũng khó tránh mắc phải lỗi vi phạm. Đơn cử, trường hợp Công ty K. huyện Hóc Môn, công nhân nhà máy sơ ý để lẫn bóng đèn huỳnh quang vào rác thải công nghiệp nên đã bị phạt hàng trăm triệu đồng. Tương tự, một trường hợp khác tại Khu chế xuất Tân Thuận, công nhân vô ý để những giẻ lau dính mực in vào thùng chứa chất thải rắn sinh hoạt cũng bị phạt vài chục triệu đồng… Không chỉ vậy, đại diện Công ty Bột mì B.D cho biết, bản thân công ty cũng không muốn vi phạm môi trường nhưng do chất thải nguy hại quá ít, khoảng 10kg/tháng nên công ty không tìm đâu ra đơn vị thu gom, xử lý. Vì thế công ty thường xuyên bị phạt vì hành vi không chuyển giao chất thải nguy hại đúng quy định.

Theo phản ánh của nhiều chủ đầu tư hạ tầng khu chế xuất, khu công nghiệp, việc xử lý vi phạm hiện phụ thuộc rất nhiều vào ý muốn chủ quan của đoàn thanh, kiểm tra. Có những đoàn khi đến kiểm tra phát hiện những hành vi vi phạm nhẹ thì chỉ nhắc nhở, hướng dẫn để công ty hoàn thiện hơn. Nhưng cũng không ít đoàn kiểm tra theo kiểu cứ sai là phạt, bất chấp lỗi vi phạm dù là nhỏ hay lớn, có tác động hoặc không tác động gì đến chất lượng môi trường. Thử hỏi, với hệ thống xử lý nước thải tập trung, để đảm bảo hơn 30 tiêu chuẩn trong nước thải sau xử lý của 100 doanh nghiệp đang hoạt động trong khu luôn đạt loại A, công ty khó tránh khỏi mắc lỗi kỹ thuật. Thế nhưng, bất chấp sự cố kỹ thuật trên có hợp tình hợp lý hay không, đều phải bị phạt. Thậm chí, có những lỗi mà doanh nghiệp được gia hạn trong vòng 30 ngày sẽ khắc phục nhưng chưa được 30 ngày đã phải nhận tiếp quyết định xử phạt của đoàn thanh tra khác. Hiện trung bình mỗi tháng, các công ty phải tiếp trung bình từ 5 - 20 đoàn thanh tra, kiểm tra các lĩnh vực khác nhau.

Xử lý cần căn cơ hơn

Trao đổi về thực trạng trên, bà Lê Thị Kim Oanh, Phó Chánh thanh tra Sở Tài nguyên - Môi trường cho biết, phản ánh của doanh nghiệp cho rằng có quá nhiều lực lượng có chức năng thanh, kiểm tra môi trường là hoàn toàn chính xác. Chỉ tính riêng Sở Tài nguyên - Môi trường cũng có đến 5 phòng chức năng liên quan đến công tác bảo vệ môi trường. Còn với những cơ quan chức năng liên quan khác thì phân theo cấp trung ương và cấp địa phương. Ở cấp trung ương có Cục Phòng chống tội phạm hình sự về môi trường thuộc Bộ Công an; Tổng cục Bảo vệ môi trường, Cục Bảo vệ môi trường Đông Nam bộ và Tây Nam bộ thuộc Bộ Tài nguyên - Môi trường. Còn cấp địa phương có Phòng phòng chống tội phạm hình sự về môi trường thuộc công an thành phố; thanh tra chuyên ngành môi trường của Sở Tài nguyên - Môi trường; công an môi trường và cán bộ phòng tài nguyên - môi trường trực thuộc quận huyện, phường xã. Ngoài ra, Ban quản lý khu chế xuất và khu công nghiệp cũng có lực lượng thanh tra về môi trường và hiện Bộ Công thương cũng đang có bộ phận chuyên trách kiểm tra kỹ thuật an toàn về môi trường.

Tất cả những lực lượng trên đều có chức năng thanh, kiểm tra môi trường độc lập và có chức năng xử lý vi phạm hành chính giống nhau. Điều này dễ tạo ra sự chồng chéo trong công tác thanh, kiểm tra môi trường. Bà Nguyễn Thị Phấn, Trưởng phòng Tài nguyên - Môi trường quận 5 cho biết, tình trạng này xảy ra khá thường xuyên trên địa bàn quận, cao điểm nhất là vào năm 2012. Trước thực trạng đó, UBND quận đã đề nghị các lực lượng thanh, kiểm tra chuyên ngành nói chung phải phối hợp để giảm số lần kiểm tra, giảm sự nhũng nhiễu, phiền hà cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, quận chỉ có thể yêu cầu các đoàn thanh, kiểm tra thuộc quyền quản lý của quận, còn với những đoàn thanh, kiểm tra không thuộc quyền quản lý của quận thì rất khó để yêu cầu họ cùng phối hợp kiểm tra.

Theo bà Lê Thị Kim Oanh, để giải quyết dứt điểm thực trạng chồng chéo trong công tác thanh, kiểm tra môi trường, nhất thiết phải phân khúc xử lý rõ ràng hơn. Theo đó, lực lượng nào thì được kiểm tra xử lý vi phạm hành chính doanh nghiệp có hành vi vi phạm môi trường. Còn trường hợp doanh nghiệp tái vi phạm môi trường nghiêm trọng đến một mức độ quy định cần chuyển sang áp dụng hình thức mạnh hơn, có tính răn đe hơn thì sẽ bị chuyển sang cho lực lượng khác xử lý bước cao hơn, phức tạp hơn như khởi tố hình sự, buộc ngưng hoạt động. Có như vậy thì sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng cũng chặt chẽ hơn và sự nhũng nhiễu, phiền hà cho doanh nghiệp mới được giảm bớt.

Tuyên truyền kết hợp với xử phạt

Tuyên truyền, vận động cộng đồng nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường là cần thiết. Trên thực tế, thời gian qua đã có hàng trăm cuộc vận động với quy mô lớn nhỏ khác nhau được thực hiện nhằm khuyến khích cộng đồng thay đổi thói quen sống có lợi cho môi trường. Tuy nhiên, hiệu quả thực sự của những chương trình này như thế nào thì đến nay vẫn chưa có cơ quan chức năng nào định lượng được.

Nhiều ý kiến của các chuyên gia môi trường cho rằng, hiệu quả công tác tuyên truyền bảo vệ môi trường trong cộng đồng được thể hiện rõ nhất là kết quả cải thiện chất lượng môi trường sống. Qua thực tế cho thấy, hiệu quả công tác tuyên truyền còn nhiều hạn chế như rác vẫn tràn ngập trên đường phố, kênh rạch…

Nguyên nhân chính là còn một bộ phận không nhỏ người dân vẫn còn thói quen ném rác ra đường, xuống kênh rạch. Những tưởng họ không hiểu hết tác hại môi trường từ hành vi của mình nhưng không phải vậy. Họ hiểu, chỉ có điều họ cho rằng thả rác xuống nước thì nước sẽ cuốn rác trôi đi. Chỉ đến khi thực tế chứng minh ngược lại, rác không thể trôi mà ứ đọng lại, gây ra hàng loạt các loại dịch bệnh cho hộ gia đình trong khu phố thì họ mới ngộ ra cái sai trong hành vi của mình. Lúc này, họ lại xoay sang đổ cho chính quyền địa phương đã không thường xuyên thực hiện cải tạo chất lượng môi trường sống, gây ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân…

Cải tạo hệ thống kênh rạch, đường phố để tạo nên thành phố xanh, dòng kênh sạch là trách nhiệm của chính quyền địa phương. Tuy nhiên, trách nhiệm này phải được người dân cùng cộng đồng trách nhiệm trong công tác bảo vệ môi trường, bảo vệ những thành quả của các công trình cải tạo ô nhiễm thì mới đem lại kết quả như mong muốn. Vấn đề này đã và đang được đặt ra rất cấp thiết bởi những công trình cải tạo môi trường tiêu tốn hàng trăm triệu USD của thành phố, hàng trăm khu dân cư xanh phải đối mặt với nguy cơ tái ô nhiễm. Nên chăng, đã đến lúc công tác tuyên truyền cần phải kết hợp với những biện pháp xử phạt có tính răn đe hơn. Có như vậy mới mong chuyển đổi nhận thức của một bộ phận cư dân cố tình không chấp nhận thay đổi thói quen sống có hại cho môi trường.

PHÚC ANH

Đóng cửa 24 trạm trung chuyển rác gây ô nhiễm

UBND TPHCM vừa yêu cầu các cơ quan chức năng thống kê tình trạng các bô rác xuống cấp gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống người dân. Theo đó, hiện có 48 trạm trung chuyển rác đang hoạt động nhưng có đến hơn 1/2 trong số này không đảm bảo các yêu cầu an toàn môi trường. Thành phố đã chỉ đạo các cơ quan chức năng liên quan, từ nay đến tháng 9 phải đóng cửa 24 trạm trung chuyển gây ô nhiễm, 3 trạm đủ tiêu chuẩn thì cho phép hoạt động. Số còn lại UBND TPHCM sẽ duyệt kế hoạch và cấp kinh phí cho phép sửa chữa, đảm bảo đạt tiêu chuẩn để trong quá trình hoạt động không gây ảnh hưởng đến đời sống người dân. Các sở, ban, ngành cần tăng cường các biện pháp xử lý ô nhiễm môi trường trên địa bàn thành phố. Không chỉ xử phạt nghiêm các đơn vị gây ô nhiễm mà cần đẩy mạnh việc tuyên truyền đến người dân để họ nâng cao ý thức của mình trong công tác bảo vệ môi trường.

MINH HẢI

MINH XUÂN