Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI có nêu: “Phát triển mạnh khoa học, công nghệ làm động lực đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế tri thức góp phần tăng nhanh năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế, sự phát triển nhanh, bền vững của đất nước… Phát triển năng lực khoa học, công nghệ có trọng tâm, trọng điểm, tập trung cho những ngành, lĩnh vực then chốt, mũi nhọn, đảm bảo đồng bộ về cơ sở vật chất, nguồn nhân lực”. Để phát triển và nâng cao hiệu quả của khoa học - công nghệ, theo tôi, cần thực hiện nhiều nhóm giải pháp.
Trong cuộc cạnh tranh dựa trên sức mạnh công nghệ, chúng ta cần chuyển đổi sang một hệ thống mới lấy các doanh nghiệp làm trung tâm. Trong đó, doanh nghiệp khoa học - công nghệ phải được ưu đãi đặc biệt để làm đầu tàu cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp. Thứ hai, cần tập hợp và liên kết các doanh nghiệp, các trường đại học hàng đầu và các cơ quan nghiên cứu trọng điểm.
Để tạo ra được sự phối hợp này, Nhà nước cần ban hành những quy định nhằm khuyến khích và tạo tiền đề cho sự hợp tác như cơ chế hỗ trợ các doanh nghiệp cùng đầu tư xây dựng các trung tâm nghiên cứu chuyên ngành trong các trường đại học, viện nghiên cứu nhằm tập hợp chuyên gia để nghiên cứu giải quyết những vấn đề của doanh nghiệp.
Điểm lợi có thể thấy ngay là doanh nghiệp không phải thường xuyên chi phí cho một đội ngũ nghiên cứu và cơ sở vật chất, trang thiết bị thí nghiệm chuyên dụng đắt tiền cũng như có sẵn đội ngũ chuyên gia giải quyết cho vấn đề kỹ thuật và sản xuất mà mình cần.
Về phía các trường đại học, viện nghiên cứu có được sự hỗ trợ tài chính cần thiết từ phía doanh nghiệp để đầu tư cho các dự án nghiên cứu và phát triển theo đặt hàng của doanh nghiệp, duy trì và phát triển đội ngũ giảng viên, nghiên cứu viên.
Cần có sự đầu tư kích hoạt của nhà nước cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ thông qua các kênh hợp tác công – tư. Ở tầm vĩ mô, Nhà nước cần thúc đẩy các hình thức Quỹ phát triển và đổi mới công nghệ, Quỹ phát triển sáng tạo khoa học - công nghệ... Ở phạm vi địa phương, TP cần thúc đẩy việc hình thành các quỹ đầu tư mạo hiểm có thể dưới dạng các công ty đầu tư phát triển khoa học và công nghệ.
Bên cạnh đó, về mặt chính sách, Nhà nước phải có những quy định chi tiết hơn nhằm khuyến khích doanh nghiệp dành một phần thu nhập trước thuế để đầu tư đổi mới công nghệ hoặc hợp tác với các đơn vị nghiên cứu và phát triển.
TS LÊ HOÀI QUỐC (Phó Giám đốc Sở Khoa học - Công nghệ TPHCM)
