Sau khi liên quân tấn công Libya, dư luận thế giới đã phản đối mạnh mẽ cuộc chiến lợi dụng danh nghĩa HĐBA LHQ. Chúng tôi xin trích giới thiệu bài viết trên trang web CommonDream.org của bà Marjorie Cohn, Giáo sư Trường luật Thomas Jefferson, cựu Chủ tịch Hội đồng luật sư quốc gia của Mỹ, nói về vấn đề này.
… “Tất cả các biện pháp cần thiết” để bảo vệ dân thường mà HĐBA LHQ nói đến, trước hết phải là các biện pháp hòa bình để giải quyết xung đột. Tuy nhiên, trước thời điểm liên quân tấn công Libya, những biện pháp này không hề được tính đến. Lẽ ra, một phái đoàn quốc tế cấp cao - có thể gồm đại diện của Liên đoàn Arab (AL), Tổ chức thống nhất châu Phi (OAU) và LHQ- phải được phái đến Tripoli tìm kiếm một thỏa thuận ngừng bắn và thiết lập một cơ chế cho bầu cử, bảo vệ dân thường. Các thành viên phải kiềm chế việc sử dụng vũ lực chống lại toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của bất kỳ một quốc gia nào, hoặc sử dụng bất kỳ phương thức nào không phù hợp với mục đích của LHQ. Chỉ khi một nước có hành động tự vệ, đáp trả một cuộc tấn công vũ trang của một nước khác, khi đó biện pháp quân sự mới được thực hiện theo Hiến chương LHQ.
Người dân Mỹ biểu tình ở San Francisco phản đối hành động dội bom vào Lybia của chính phủ Mỹ và phương Tây . Ảnh AP
Trong khi đó, thứ nhất, cuộc xung đột ở Libya là một cuộc nội chiến, không có khả năng đe dọa sự an toàn của thế giới. Thứ hai, Libya không tấn công một nước khác. Cuộc tấn công của Mỹ, Anh và Pháp cũng không phải là hành động tự vệ. Hiến chương LHQ không cho phép sử dụng vũ lực để can thiệp nhân đạo. Đại hội đồng LHQ có quy định về “Trách nhiệm bảo vệ” trong văn bản được đưa ra tại Hội nghị thượng đỉnh thế giới 2005. Đoạn 138 của tài liệu ghi rõ, mỗi quốc gia có trách nhiệm bảo vệ người dân khỏi nạn diệt chủng, tội ác chiến tranh, diệt chủng và tội ác chống lại loài người. Đoạn 139 thì bổ sung “cộng đồng quốc tế, thông qua LHQ, cũng phải có trách nhiệm bảo vệ thông qua các biện pháp ngoại giao thích hợp, các biện pháp hòa bình và nhân đạo khác phù hợp với Điều VI và VIII của Hiến chương LHQ, để bảo vệ người dân khỏi nạn diệt chủng, tội ác chiến tranh, diệt chủng và tội ác chống lại loài người”.
Chỉ khi các biện pháp hòa bình được thử và chứng minh không thể giải quyết được xung đột, lúc đó, HĐBA LHQ mới áp dụng điều VII của Hiến chương bao gồm các hành động tẩy chay, cấm vận, chấm dứt các quan hệ ngoại giao và thậm chí phong tỏa đường không, đường biển hoặc đường bộ.
Việc liên quân ném bom Libya rõ ràng đã vi phạm luật pháp quốc tế. Nếu vì mục đích nhân đạo, tại sao chính quyền Tổng thống Obama không lên án Chính phủ Bahrain thẳng tay trấn áp người biểu tình tại Bahrain, nơi Hạm đội năm của Mỹ đóng quân? Rồi sao Mỹ không thực hiện “Trách nhiệm bảo vệ” dân thường khi Israel tấn công Dải Gaza vào cuối năm 2008 - đầu năm 2009 làm 1.400 người Palestine, phần lớn là dân thường thiệt mạng?
Nghị quyết 1973 của HĐBA LHQ không cho phép thay đổi một chế độ. Nghị quyết trên cũng đặc biệt nghiêm cấm một lực lượng nước ngoài chiếm đóng tại Libya. Tuy nhiên, việc Mỹ tuyên bố nhà lãnh đạo Libya M.Gaddafi phải ra đi cho thấy Mỹ, Anh và Pháp không đơn thuần chỉ đến Libya để ném bom rồi ra đi. Hành động tấn công Libya tạo một tiền lệ nguy hiểm cho việc có thể tấn công các quốc gia có nhà lãnh đạo không thân Mỹ và EU.
Đỗ Văn
