Cùng với những tác động của đời sống xã hội và môi trường, chứng mất ngủ đang ngày càng trở nên phổ biến và nghiêm trọng. Nếu như chứng mất ngủ trước đây thường gặp ở những người lớn tuổi, hay do một số bệnh lý gây nên thì nay căng thẳng công việc, học hành cũng khiến giới trẻ mắc chứng bệnh này. Theo khảo sát của Trung tâm Chăm sóc sức khỏe cộng đồng TPHCM, hiện có khoảng 20% người dân mắc chứng rối loạn giấc ngủ.
Trằn trọc năm canh
Ngồi chờ đến lượt khám tại Phòng Khám và điều trị giấc ngủ (Trung tâm Chẩn đoán y khoa - Medic TPHCM) với hai mắt thâm quầng, chị Hoàng Thúy Th. (40 tuổi, ngụ quận 10) than thở: “Hễ cứ nằm xuống là mắt mở thao láo. Thường đến gần sáng mới chợp mắt được một lúc. Bệnh này tui bị 3 năm nay rồi, uống thuốc nam thuốc bắc mà không hết”.
Cũng trong tâm trạng rầu rĩ, sức khỏe giảm sút và công việc trở nên bê trễ do chứng mất ngủ, anh Trần Quang Ph. (37 tuổi, ngụ quận 7, TPHCM) ngán ngẩm: “Cách nay 2 năm, tui nặng 75kg nhưng do không ngủ được nên giờ chỉ còn 61kg. Nhiều lúc phải dùng thuốc ngủ nhưng còn trẻ mà dùng lâu dài sợ tác dụng phụ”. Là kỹ sư xây dựng, anh Ph. bù đầu với những công trình xây dựng, những bản vẽ và thường công tác ở các tỉnh nên giấc ngủ luôn bị ảnh hưởng và dần trở nên nghiêm trọng…
Ghi nhận tại phòng khám nói trên cho thấy một lượng không nhỏ bệnh nhân đến điều trị chứng mất ngủ. Phần lớn bệnh nhân đến khám khai bệnh do áp lực công việc, căng thẳng hoặc âu lo về chuyện gia đình. Một số bệnh nhân cho biết đã bị mất ngủ thời gian dài và mỗi đêm chỉ ngủ được 2 - 3 giờ, có người chỉ ngủ được 1 - 2 giờ rồi nằm trằn trọc cho đến sáng. Điều đáng nói, có rất nhiều người bệnh đã tự ý dùng thuốc ngủ trước khi đến bệnh viện và bị lệ thuộc vào thuốc.
Thực tế cho thấy, chứng mất ngủ hay rối loạn giấc ngủ đang ngày càng phổ biến. Tại Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, những năm gần đây lượng bệnh nhân đến khám được phát hiện mắc rối loạn giấc ngủ do bị căng thẳng trong công việc hay cuộc sống ngày càng nhiều. Chỉ riêng tại Bệnh viện Chợ Rẫy, nghiên cứu trên số bệnh nhân đến khám vì ngáy và rối loạn giấc ngủ, đã có hơn 80% mắc hội chứng ngưng thở lúc ngủ tắc nghẽn, tần suất ở 2 giới tương tự nhau.
Suy giảm sức khỏe
Không chỉ tuổi già mà ngay giới trẻ cũng đang than phiền về chứng mất ngủ, ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả công việc và sức khỏe. Theo các chuyên gia thần kinh, rối loạn giấc ngủ ngày một gia tăng, nhất là ở các thành thị lớn do phải đối mặt từ áp lực việc làm, học hành, sinh hoạt và cả môi trường.
Theo bác sĩ Lâm Xuân Điền, Giám đốc Bệnh viện Tâm thần TPHCM, mất ngủ liên quan đến bệnh tâm thần, biểu hiện ban đầu thường là rối loạn giấc ngủ, khó ngủ và mất ngủ. “Trên 90% số bệnh nhân trầm cảm đến khám đều than thở về việc mất ngủ, mức độ có thể từ vài ba tháng đến vài ba năm”, BS Điền cho biết.
Theo các bác sĩ, rối loạn giấc ngủ thường biểu hiện dưới 3 hình thái chủ yếu là chứng mất ngủ, chứng ngủ nhiều và tình trạng rối loạn nhịp thức ngủ. Trong đó, chứng mất ngủ chiếm đa số ở bệnh nhân. Ở những người này, việc đi vào giấc ngủ và duy trì nó trở nên khó khăn, làm cho thời gian ngủ ít đi và chập chờn, không sâu.
Chứng mất ngủ đa phần liên quan đến tình trạng căng thẳng, lo âu, trầm cảm và các bệnh rối loạn tâm thần khác. Mất ngủ ở mức độ nhẹ hơn gọi là rối loạn giấc ngủ khi mất ngủ xảy ra ít nhất 3 lần/tuần, trong thời gian ít nhất là một tháng. Tình trạng mất ngủ kéo dài làm bệnh nhân lo lắng, sợ hãi thậm chí trầm cảm và hậu quả là càng mất ngủ hơn.
Các chuyên gia y tế cảnh báo rối loạn giấc ngủ không trừ bất kỳ đối tượng nào, từ lao động trí óc đến chân tay và phổ biến nhiều nhất là ở người trung niên, độ tuổi từ 40 - 60. Theo PGS-TS Lê Thị Tuyết Lan, Hội Hô hấp TPHCM, rối loạn giấc ngủ, mất ngủ kéo dài làm suy giảm trí nhớ, khó tập trung, giảm sút khả năng lao động và giảm chất lượng cuộc sống, phát sinh một số bệnh hoặc làm nặng thêm bệnh đang mắc như huyết áp, tiểu đường.
Đánh giá về nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ, mất ngủ, các chuyên gia cho rằng có rất nhiều nguyên nhân như do thói quen ăn quá no hoặc quá đói bữa tối, ăn nhiều thực phẩm cay nóng, chất béo vào bữa tối; do uống nhiều chất kích thích vào buổi tối; do phòng ngủ không được yên tĩnh, nhiều ánh sáng hoặc các thiết bị điện tử trong phòng; do tập thể dục thể thao hoặc hoạt động gắng sức vào buổi tối; do phải làm ca đêm hoặc di chuyển thường xuyên tới những vùng có chênh lệch về múi giờ; do gặp phải sang chấn về tinh thần, lo âu, buồn phiền trong cuộc sống kéo dài; do môi trường làm việc không thuận lợi, căng thẳng; do cai rượu bia, thuốc lá; do lão hóa bởi các gốc tự do dẫn đến bệnh tật gây các chứng đau nhức mãn tính…
Theo Th.S-BS Phan Hữu Phước, Giám đốc Phòng khám Lão khoa Med-Viet TPHCM, để có giấc ngủ ngon, nên tập thể dục, thể thao vào buổi sáng; biết cân bằng giữa lao động trí óc, lao động tay chân kết hợp thư giãn, giải trí; không suy nghĩ lan man, quên đi những lo toan, tập thở đúng nhịp hoặc tập đếm số để gây ức chế ở vỏ não…
Bên cạnh đó, cần tạo thói quen thức ngủ đúng giờ, tránh dùng thuốc và các chất có thể kích thích thần kinh trung ương, tránh các căng thẳng tâm lý… Các chuyên gia cũng khuyến cáo chỉ sử dụng thuốc ngủ khi các phương pháp trên không có hiệu quả và theo chỉ định của bác sĩ.
TƯỜNG LÂM
