Chủ trương cho vay lãi suất thỏa thuận đối với tín dụng đồng Việt Nam trung - dài hạn đang được thị trường đón nhận như là một cách làm mềm hóa trần lãi suất cho vay. Trong mấy tháng qua, các ngân hàng thương mại (NHTM) phải đối mặt với khó khăn do trần lãi suất cho vay quy định 12% do lãi suất cơ bản Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố giữ nguyên 8%/năm.
Do thị trường trải qua những đợt biến động về thanh khoản những tháng cuối năm trước nên chi phí huy động vốn buộc phải tăng lên. Khi chi phí đầu vào tăng cao buộc các ngân hàng phải tìm cách cho vay cao hơn trần lãi suất mới bảo đảm mức lợi nhuận tối thiểu.
Trần lãi suất được NHNN thiết lập lại vào quý 2 - 2008 khi lạm phát gia tăng đột biến. Thực ra, cơ chế lãi suất thỏa thuận đã được ngân hàng áp dụng từ tháng 5-2002. Thị trường đón nhận trần lãi suất cách đây 2 năm xem như biểu lộ sự chia sẻ về một biện pháp hành chính trong nỗ lực ổn định kinh tế vĩ mô khi lạm phát gia tăng cao. Tuy nhiên, sử dụng trần lãi suất kéo dài có thể gây tác động tiêu cực. Các NHTM buộc phải thu phí thông qua các dịch vụ quản lý tài sản, thẩm định giá, tư vấn đầu tư… Nếu không thu các loại phí đó chắc chắn các ngân hàng sẽ bị lỗ, và trước hết là họ không thể huy động được vốn để cho vay.
Thực ra vào đầu năm 2009, khi Chính phủ cho áp dụng cơ chế hỗ trợ lãi suất 4%/năm, NHNN cũng đã cho áp dụng lãi suất thỏa thuận đối với 7 đối tượng vay VNĐ ngắn hạn phục vụ đời sống, dù những đối tượng này chiếm một tỷ trọng nhỏ trong tổng dư nợ vay ngân hàng.
Giờ đây, các NHTM chắc hẳn đã thở phào nhẹ nhõm khi đón nhận chính sách lãi suất cho vay trung - dài hạn thỏa thuận. Nhưng niềm vui rốt cuộc xem ra cũng không trọn vẹn bởi hai lẽ: Thứ nhất, việc cho vay trung - dài hạn bị NHNN kiểm soát rất chặt chẽ thông qua các tỷ lệ ràng buộc, nên việc cho vay không tăng lên được là bao, chỉ là việc thương lượng điều chỉnh lãi suất mới trên nền các hợp đồng cũ. Thứ hai, cho vay ngắn hạn vẫn chưa được mở rộng đối tượng áp dụng lãi suất thỏa thuận. Thực ra đây mới chính là khu vực các NHTM có thể cải thiện nguồn thu của mình và thị trường tín dụng mới phát triển mạnh.
Tuần qua NHNN công bố giữ nguyên lãi suất cơ bản trong khi lại cho phép áp dụng lãi suất thỏa thuận trung - dài hạn trong bối cảnh lạm phát 2 tháng đã trên 3,3%. Điều đó cho thấy NHNN đang muốn ổn định thị trường và kỳ vọng một mức lạm phát cả năm có thể chấp nhận được, tạo ra sự thông thoáng cho thị trường cung cầu vốn. Những nỗ lực đó của NHNN là rất đáng hoan nghênh. Tuy nhiên, sẽ là trọn vẹn hơn nếu NHNN có cơ chế lãi suất thỏa thuận đồng Việt Nam bao gồm cả ngắn hạn và trung - dài hạn cho mọi đối tượng và kiên quyết bỏ trần lãi suất nhằm xây dựng cơ chế lãi suất thị trường như thông lệ quốc tế.
Anh Khuê
