Có thể khẳng định, qua hơn 2 năm triển khai, cuộc vận động xây dựng nếp sống văn minh đô thị, TPHCM đã đạt được những kết quả nhất định, nhiều tuyến đường, khu vực tại TPHCM sạch đẹp, tươm tất hơn, cơ sở vật chất không ngừng cải thiện.
Cả hệ thống chính trị vào cuộc
Sau 35 năm đất nước thống nhất, kinh tế TPHCM đã đạt được những thành tựu đáng trân trọng. TPHCM trở thành đầu tàu kinh tế của cả nước. Thế nhưng, đô thị TP phát triển chưa tương xứng khi môi trường sống còn nhiều nỗi lo, đường phố còn lộn xộn... Trong ứng xử, vẫn còn không ít hành vi, hành động chưa phải phù hợp với xã hội phát triển… Hay nói cách khác, cuộc vận động thực hiện nếp sống văn minh đô thị tại TPHCM đề ra những chuẩn mực văn hóa và nhằm góp phần xây dựng TP phát triển hiện đại hơn, văn minh hơn và mang tính bền vững. Với ý nghĩa đó, nên ngay khi phong trào phát động đã nhận được sự đồng tình rất lớn trong nhân dân và cả hệ thống chính trị đã vào cuộc…
Thành phố đã lập Ban chỉ đạo cuộc vận động do đồng chí Phó Chủ tịch UBND TP phụ trách văn xã làm trưởng ban chỉ đạo, cùng thành viên là lãnh đạo các sở ban ngành chức năng. Ngay sau khi phong trào phát động, Thường trực Thành ủy, Thường trực HĐND, UBND TP thường xuyên tổ chức các đoàn công tác làm việc với địa phương để tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong việc thực hiện cuộc vận động này. Riêng Ban chỉ đạo cuộc vận động thường xuyên kiểm tra đột xuất tại các điểm “nóng” về văn minh đô thị nên nhiều khu vực nhếch nhác “thâm căn cố đế” như khu vực trạm xe buýt Bến Thành (quận 1), tệ nạn tại các công viên… đã được chuyển biến tốt hơn.
Dễ thấy nhất, hầu hết các công trình thi công ở khu vực trung tâm không còn tình trạng xe rác, xà bần lén lút “hạ tải”. Các tường rào quanh công trình thi công được trang trí thiết kế với nhiều hình ảnh đẹp, sinh động cổ động cho cuộc vận động thực hiện nếp sống văn minh đô thị của TP. Sở Tư pháp liên tục tổ chức tập huấn cán bộ quận - huyện, phường - xã thực hiện các quy định pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này.
Hàng tuần, Ủy ban MTTQ TP tổ chức nhiều đợt kiểm tra giám sát tại các địa bàn dân cư, bệnh viện, trường học và các hình ảnh gây mất mỹ quan được phản ánh, đề xuất Ban chỉ đạo đề xuất xử lý. Hội Liên Hiệp Phụ nữ TP, Liên đoàn Lao động TP, Hội Cựu chiến binh, Hội Nông dân, Thành đoàn TPHCM cũng xây dựng chương trình, kế hoạch hành động riêng cho mình…
Các nhà khoa học cũng vào cuộc và hiến kế giải pháp cho TP. Đặc biệt, hơn 300 giải pháp của nhân dân hiến kế gửi đến Ban chỉ đạo thực hiện cuộc vận động. Báo chí cũng chung tay vào cuộc thông tin, tuyên truyền với nhiều hình thức phong phú từ tuyên truyền chủ trương đến phản ánh những góc sáng - tối của đô thị. Những kết quả đạt được bước đầu đã minh chứng cho một chủ trương hoàn toàn đúng đắn của lãnh đạo TP.
Đặt nền tảng
Vấn đề đầu tư phương tiện như thùng rác, nhà vệ sinh công cộng phục vụ cho cuộc vận động đã được đặt ra và hàng ngàn thùng rác, gần trăm nhà vệ sinh công cộng đã được lắp đặt. Song song đó, ngay những năm đầu tiên thực hiện cuộc vận động, TP đã đề xuất chỉnh sửa, bổ sung một số điều luật phù hợp với điều kiện thực tế nhằm điều chỉnh hành vi vi phạm nếp sống văn minh đô thị như phạt “nóng”; đồng thời bổ sung lực lượng tham gia xử phạt các hành vi này; tăng thu nhập cho lực lượng thanh tra xây dựng, thanh niên xung phong làm công tác giữ gìn thành phố sạch đẹp. Nhờ vậy, chỉ trong năm đầu tiên gần 90.000 vụ vi phạm vệ sinh, trật tự đô thị bị xử phạt; hơn 260.000 vụ vi phạm trật tự, giao thông bị xử lý. Ngoài ra, trong quá trình xây dựng nếp sống văn minh đô thị, Quyết định số 74 năm 2008 của UBND TPHCM cho phép sử dụng tạm thời một phần lòng đường, vỉa hè để tổ chức giữ xe, kinh doanh buôn bán được xem là “lời giải” từ cuộc sống của TP nhằm giải quyết tình trạng khan hiếm chỗ để xe tại khu vực trung tâm TP. Nhờ vậy, việc sử dụng lòng đường, vỉa hè phần nào lập lại trật tự, nề nếp.
Nếu như trong năm 2008, nội dung triển khai thực hiện cuộc vận động còn chung chung như: chấp hành pháp luật về trật tự an toàn giao thông; nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh chung, bảo vệ môi trường; xây dựng ý thức giao tiếp, ứng xử văn minh nơi công cộng, đến năm 2009 nội dung cuộc vận động được cụ thể hơn.
TPHCM đã chọn 15 tuyến đường để xây dựng tuyến đường kiểu mẫu về mỹ quan đô thị cấp TP đi qua các quận 1, 3, 4, 5, 10, 11, Tân Bình; 63 tuyến đường điểm cấp quận huyện với tiêu chí cụ thể làm cơ sở để các địa phương triển khai thực hiện. Ngoài ra, các quận huyện đã đăng ký xây dựng 15 chợ “văn minh thương nghiệp”; 14 bệnh viện “văn minh y đức”; 13 ký túc xá “sinh viên văn hóa”; 338 khu phố không rác; 278 tuyến hẻm “văn minh sạch đẹp”… Đến năm 2010, nội dung cuộc vận động đi vào chiều sâu. Ban chỉ đạo đã khanh vùng 6 hành vi không văn minh để giải quyết.
PGS-TS Nguyễn Minh Hòa (Trường ĐH KHXH-NV TPHCM), người sát cánh từ đầu cuộc vận động đã nhận định: Năm 2008 sự khởi động của chương trình đã tạo được nhận thức trong một bộ phận nhân dân với ý thức quan tâm đến trật tự, vệ sinh môi trường, cảnh quan TP và nơi mình ở. Năm 2009, cuộc vận động đạt được nền tảng ban đầu trong việc xây dựng thiết chế, chính sách, tổ chức, lực lượng, tài chính, cơ sở vật chất làm tiền đề cho năm 2010 đưa cuộc vận động đi vào chiều sâu.
VÂN ANH – HỒNG HIỆP
