Sự ra đời của Luật Doanh nghiệp (DN) đã tạo sự thông thoáng, thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân khi làm thủ tục thành lập DN. Với chủ trương “tiền đăng, hậu kiểm”, chủ DN chỉ cần đăng ký, còn nội dung đăng ký như nơi ở, CMND thật hay giả, địa chỉ đặt văn phòng có thực hay không đều chưa được kiểm tra trước và sau đăng ký. Chưa hết, hiện nay hệ thống đăng ký DN chỉ làm thủ tục thành lập, xác lập về mặt pháp lý sự xuất hiện của một DN, còn các chức năng khác như hướng dẫn người đăng ký kinh doanh, xây dựng hệ thống quản lý thông tin DN, thực hiện kiểm tra DN gần như không thực hiện đầy đủ. Đây chính là những yếu tố để các đối tượng lợi dụng sự thông thoáng của luật pháp thành lập các DN “ma” để mua bán hóa đơn, lừa đảo chiếm đoạt tiền thuế của nhà nước sau đó giải thể, bỏ trốn hoặc mất tích gây thất thu cho ngân sách nhà nước. Cụ thể, qua công tác thực hiện quy chế phối hợp đấu tranh phòng, chống tội phạm trong lĩnh vực thuế trên địa bàn TPHCM giữa Cục Thuế và Công an TPHCM, từ năm 2007 đến nay, cơ quan thuế đã chuyển 1.486 hồ sơ và cung cấp 2.142 thông tin cho công an. Cơ quan công an đã xử lý hình sự 11 vụ và xử lý hành chính 86 vụ. Tổng số thuế truy thu và phạt trong 5 năm qua của 2 ngành là 228,5 tỷ đồng.
Việc ngành hải quan thực hiện thủ tục hải quan điện tử, bên cạnh hiệu quả tích cực là tạo sự thông thoáng, thuận lợi rút ngắn thời gian thông quan, tạo điều kiện thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu thì cũng có vấn đề bất cập. Đó là tình trạng hệ thống tự động kiểm tra, tiếp nhận đăng ký tờ khai và phân luồng nhưng do cơ sở dữ liệu về quản lý rủi ro hiện nay chưa được xây dựng, cập nhật đầy đủ; các danh mục hàng hóa quản lý chuyên ngành của các bộ, ngành chưa được chuẩn hóa theo mã hồ sơ đầy đủ nên chưa đáp ứng được yêu cầu tự động hóa, dễ bị DN lợi dụng khai sai, gian lận, buôn lậu nên một số ít tổ chức, cá nhân vì lợi nhuận hoặc vì mục đích khác đã lợi dụng sự thông thoáng của cơ chế quản lý, cố tình thực hiện hành vi buôn lậu và gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa cấm qua biên giới.
Theo Cục Hải quan TPHCM, trong thời gian qua, lực lượng hải quan TP đã phát hiện nhiều vụ việc nghiêm trọng như: Xuất lậu 16 container gỗ giáng hương thuộc diện cấm xuất khẩu; vận chuyển trái phép ma túy (từ 2012 đến cuối tháng 7-2013, đã phát hiện khoảng 80kg ma túy các loại); thiết bị phá sóng, thiết bị nghe lén…
Để tránh tình trạng các đối tượng lợi dụng sự thông thoáng của luật pháp, làm ăn bất chính, thời gian tới Nhà nước cần xem xét sửa đổi các quy định của luật pháp theo hướng chặt chẽ hơn. Cụ thể, đối với Luật DN, cần nghiên cứu sửa đổi bổ sung các điều kiện, thủ tục trong việc cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, cũng như vấn đề hậu kiểm đối với DN sau khi thành lập. Đối với lĩnh vực hải quan, cần sớm xây dựng cơ sở dữ liệu về quản lý rủi ro. Đối với lĩnh vực sản xuất kinh doanh nón bảo hiểm, Chính phủ nên quy định tem CR dán lên nón bảo hiểm phải do cơ quan quản lý về chất lượng phát hành và quản lý, không giao cho DN tự in. Bên cạnh đó, với các trường hợp cố tình lợi dụng sự thông thoáng của luật pháp để làm ăn bất chính cần có biện pháp xử lý thật nghiêm.
Đình Lý
