Rò rỉ, xì bể chiếm tỷ lệ rất cao trên đường ống nước của khách hàng (ống ngánh), gây thất thoát nước hữu hình. Tình trạng này do nhiều nguyên nhân: hệ thống ống cũ mục; không tuân thủ tiêu chuẩn, chất lượng thi công công trình còn yếu; vật tư sử sụng chất lượng thấp; tác động thi công công trình ngầm, ảnh hưởng môi trường… Để khắc phục, thời gian qua, nhiều giải pháp được các đơn vị cấp nước của Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (Sawaco) triển khai đồng bộ và đã mang lại kết quả khả quan.
“Bắt bệnh”
Theo thống kê của Phòng Kỹ thuật – Công nghệ Sawaco, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2013, trên địa bàn mạng lưới khách hàng, tại bộ ống dịch vụ có đến gần 15.000 điểm bị xì bể. Chỉ riêng địa bàn quận Tân Bình, Tân Phú, Công ty TNHH MTV Cấp nước Tân Hòa cho biết, thống kê trong 7 tháng đầu năm 2013, công ty đã phát hiện và sửa chữa 1.870 điểm bể (trong đó 1.821 điểm bể trên ống ngánh, chiếm 97,4%). Tại các quận 1, 3, theo Công ty CP Cấp nước Bến Thành, 6 tháng đầu năm đã phát hiện 854 điểm bể (điểm bể nổi chiếm 80%)… Riêng địa bàn Công ty CP Cấp nước Nhà Bè quản lý, từ đầu năm 2011 đến nay (thời điểm tiếp nước BOO Thủ Đức) đã sửa chữa hơn 4.600 điểm bể các loại...
Tùy theo đặc điểm của từng khu vực dân cư sẽ dẫn đến những nguyên nhân khác nhau làm xì bể đường ống, gây thất thoát nước. Tại các quận nội thành cũ như 1, 3, 5..., nguyên nhân chủ yếu làm xì bể đường ống dịch vụ khách hàng do mật độ dân cư dày đặc, trong khi hệ thống mạng lưới cấp nước đã cũ mục, khai thác sử dụng qua nhiều thời kỳ; hệ thống ống ngánh chủ yếu là ống PE và ống gang nên rất dễ gãy khi có chấn động hoặc tác động từ bên ngoài. Cạnh đó, vật tư sửa bể trước đây không đồng bộ dẫn đến hiện tượng xì mối nối...
Trong khi đó, đặc thù khu vực quận 8 có nhiều kênh, rạch, cùng với việc thường xuyên thi công cải tạo nâng cấp đường, hẻm nên xảy ra tình trạng ống bị tét gãy. Một số khu vực khác của quận 8 thường xuyên chịu ảnh hưởng của triều cường như các phường: 11, 12, 13, 14, 15, 16 dẫn đến tình trạng xì mối nối; đồng thời đai xám PVC cũng bị hư. Đặc thù khu vực các quận Bình Tân, huyện Bình Chánh là khu vực phát triển mới, thường xuyên chịu tác động của các công trình ngoài nên rất dễ xảy ra tình trạng gãy, xì mối nối. Còn quận 6 có đặc thù thường xuyên cải tạo nâng cấp đường, hẻm nên hay xảy ra tình trạng ống bị tét gãy do tác động bên ngoài, một số khu vực có nền đất yếu (phường 8, 10) gây sụt lún dẫn đễn tình trạng xì mối nối (van cóc, đai, tuột ống). Trước đây, một số khu vực sử dụng đai lấy nước PVC (phường 8, 9, 11, 12, 14) không đạt chất lượng nên sau thời gian sử dụng dẫn đến tình trạng hư đai.
Công ty CP Cấp nước Phú Hòa Tân xác định, một số nguyên nhân khác gây xì bể đường ống ngánh do chất lượng vật tư, vật liệu ống giòn; độ sâu lắp đặt đường ống không đảm bảo cộng với tác động của ngoại lực nên ống dễ bị gãy; việc tái lập không đúng quy định nên còn đá, sỏi trong lớp cát khi tái lập sau lắp đặt đường ống gây ra tét ống.
Thường xuyên tổ chức kiểm tra, đào tạo nâng cao tay nghề người công nhân
Giải pháp đồng bộ
Để giảm thiểu xì bể ống khách hàng, nhiều giải pháp chủ động, nhiều cách làm hay được các đơn vị thực hiện phù hợp với đặc điểm từng địa bàn. Lãnh đạo Công ty CP Cấp nước Bến Thành chia sẻ: Đơn vị đặc biệt xem trọng công tác tiếp nhận thông tin báo bể từ khách hàng qua đường dây nóng 08.38.268.600, 08.38.268.602 hoặc thông qua số điện thoại tiếp nhận thông tin sự cố hạ tầng kỹ thuật của Công ty điện lực TP 08.39.111.333. Ngay sau khi tiếp nhận thông tin, chưa đến 3 giờ đồng hồ việc chuẩn bị vật tư và tiến hành sửa bể hoàn tất. Đối với bể nổi, đơn vị thi công cô lập hiện trường, dựng hàng rào bảo vệ, biển báo công trường và tiến hành ngay công tác sửa bể. Còn với bể ngầm tiến hành ngay cắt đường, cô lập hiện trường, dựng hàng rào bảo vệ, biển báo công trường và thực hiện ngay công tác sửa bể. Trong khi đó, Công ty TNHH MTV Cấp nước Trung An sử dụng hệ thống Tawagis để cập nhật thông tin về sự cố trên mạng lưới cấp nước, có phân loại, xác định nguyên nhân, mô tả, vật liệu ống…; tăng cường công tác dò rỉ trên đồng hồ vào ban ngày và dò tìm trên mạng lưới vào ban đêm; tổ chức lớp tập huấn tay nghề cho công nhân của các nhà thầu thi công ống ngánh; ban hành quy định về công tác lắp đặt đồng hồ nước; nếu phát hiện tình trạng ống ngánh cũ mục hoặc không thể sử dụng tiếp tiến hành thay toàn bộ ống ngánh.
Riêng Công ty CP Cấp nước Gia Định quyết liệt trong việc thay mới toàn bộ ống dịch vụ khách hàng khi xảy ra bể lần 2; tăng cường công tác giám sát khi có các đơn vị thi công công trình hạ tầng trên địa bàn; xây dựng và mở rộng mô hình Caretaker quản lý khu vực. Giải pháp của Công ty CP Cấp nước Nhà Bè là kiểm soát chặt chẽ vật tư trước khi đưa vào sử dụng (xuất xứ, chứng nhận chất lượng, kiểm tra ngoại quan…); lựa chọn vật tư phù hợp cho từng vùng địa chất; tổ chức bảo quản tốt vật tư lưu kho cũng như quá trình vận chuyển trước khi đưa vào sử dụng; tăng cường giám sát công trình phát triển mạng lưới, cải tạo ống mục, công tác thi công ống ngánh, gắn đồng hồ nước, lưu ý giai đoạn lắp ống, đệm cát, đầm nén. Công ty CP Cấp nước Tân Hòa là sử dụng công nhân lành nghề thực hiện công tác gắn ống ngánh; tăng cường giám sát kỹ thuật thi công ống ngánh và ghi lại hình ảnh để theo dõi; sử dụng ống lồng ngoài ở những vị trí bên dưới đà kiềng và đoạn bẻ cong ống ngánh gần đồng hồ; tăng cường công tác giám sát tái lập ống ngánh theo đúng cấp phối như thiết kế và ghi lại hình ảnh. Công ty CP Cấp nước Chợ Lớn chú trọng đến việc khoanh vùng, thiết lập các DMA thực hiện công tác theo dõi chống thất thoát nước. Với phương pháp này, đầu tiên phải phân chia các khu vực thành những tiểu vùng (DMA) dựa vào mô hình thủy lực, khách hàng và mạng lưới hành chính. Mỗi DMA được lắp đặt một đồng hồ tổng để kiểm tra lượng nước vào, từ đó sẽ xác định được lượng nước thất thoát. Đến nay, trên địa bàn quận 6 đã thiết lập được 17 DMA, quận 8 có 16 DMA, quận Bình Tân có 11 DMA…
Theo Phòng Kỹ thuật Sawaco, việc nghiên cứu, điều chỉnh bộ ống ngánh mới là một trong những giải pháp để khắc phục được các nhược điểm hiện tại, giảm thiểu lượng nước thất thoát trên mạng. Do vậy, Phòng Kỹ thuật – Công nghệ sẽ tiến hành công việc này qua các bước: lập đề cương, thông qua các đơn vị liên quan; thu thập tài liệu, phân loại các trường hợp xì bể; thiết lập bộ ống ngánh mới; lấy ý kiến đóng góp của các đơn vị liên quan; hoàn thiện, trình Hội đồng Khoa học công nghệ thông qua.
Tăng cường dò tìm rò rỉ trên ống ngánh bằng bút dò Leakpen
Đinh - Gia - Anh
