Không quản nắng mưa, sớm tối, bất kể lúc nào khi buôn làng có việc cần đến là người đảng viên già Y Kuâo Buôn Krông có mặt. Xong công việc của người bí thư chi bộ, Y Kuâo Buôn Krông lại đến với lũ trẻ, dạy chúng lời chiêng của ông bà.
Người cán bộ nhiệt tâm
Nghệ nhân Y Kuâo diễn tấu chiêng.
Xã Ea Tiêu, huyện Cư Kuin (tỉnh Đắc Lắc) là vùng đất định canh, định cư lâu đời của đồng bào Ê Đê. Toàn xã có hơn 20 ngàn nhân khẩu, trong đó đồng bào Ê Đê chiếm 25%. Ea Tiêu có nhiều tiềm năng và thế mạnh về phát triển nông-lâm nghiệp, đây cũng là vùng chuyên canh cà phê lớn của tỉnh Đắc Lắc.
Gắn bó với Ea Tiêu gần chọn cuộc đời, Y Kuâo Buôn Krông ở buôn Kram thấu hiểu sâu sắc những thăng trầm của mảnh đất này. Ngày đất nước thống nhất, Y Kuâo Buôn Krông vừa tròn 30 tuổi. Ông tham gia công tác buôn, đến năm 1978, ông được tín nhiệm bầu làm chủ tịch xã đầu tiên của Ea Tiêu. Từ 1975 cho đến năm 2002, ở các cương vị cán bộ buôn, chủ tịch xã, rồi Phó Bí thư Đảng ủy xã, Y Kuâo Buôn Krông cùng với tập thể Đảng ủy đã vững tay chèo chống đưa Ea Tiêu thoát nghèo, phát triển mạnh mẽ. Không chỉ thế, Ea Tiêu còn trở thành điểm sáng, trở thành xã dẫn đầu về nhiều mặt ở Đắc Lắc.
Nét nổi bật ở vùng nông thôn Ea Tiêu là kinh tế phát triển mạnh, đời sống nhân dân khá giả, nhiều hộ có thu nhập hàng trăm triệu đồng/năm; hệ thống đường thôn các buôn trong xã được nhựa hóa, trường học được xây dựng cao tầng, khang trang. Ea Tiêu những năm gần đây còn là xã thực hiện tốt nhất phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, xã điển hình về thực hiện kế hoạch hóa gia đình. Tất cả các buôn làng đồng bào Ê Đê ở Ea Tiêu còn gìn giữ và phát huy được những nét đẹp của văn hóa truyền thống như lễ hội, cồng chiêng (cả xã còn hơn 100 bộ chiêng) và giữ gìn nghề dệt thổ cẩm...
Giữ hồn văn hóa cồng chiêng
Ở Tây Nguyên, có lẽ Y Kuâo là người cán bộ, đảng viên đầu tiên được Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam trao tặng danh hiệu “Nghệ nhân dân gian”. Y Kuâo không chỉ là nghệ nhân giỏi diễn tấu cồng chiêng, biết chế tác nhiều loại nhạc cụ của đồng bào Ê Đê mà ông còn rất chú trọng truyền dạy văn hóa cồng chiêng cho lớp trẻ.
Tâm sự với chúng tôi trong ngôi nhà dài truyền thống ở buôn Kram, bên những bộ chiêng, những ghế Kpan, Y Kuâo say sưa kể về những sinh hoạt văn hóa truyền thống của đồng bào Ê Đê. Điều khiến ông lo lắng nhất là “nhiều thanh niên Ê Đê giờ không mấy thiết tha với văn hóa truyền thống; không đam mê lời chiêng và điệu hát Ay Ray như thế hệ của tôi thuở trước”, Y Kuâo nói.
Với Y Kuâo, nhờ mê chiêng, ham học hỏi nên mới 8 tuổi, ông đã biết diễn tấu cồng chiêng và thuộc nhiều lời chiêng cổ. Y Kuâo còn chịu khó học từ những bậc cao niên trong buôn như Đinh Tút, Đinh Tặc Tà, Đinh Kliê… cách chế tác nhạc cụ như ống sáo, chiêng tre. Y Kuâo đã từng đạt nhiều giải thưởng của huyện và tỉnh về chế tác nhạc cụ và diễn tấu cồng chiêng.
Để giữ gìn, phát huy nét đặc sắc của văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, từ năm 1990, khi đang làm chủ tịch xã, Y Kuâo đã mở lớp dạy chiêng và thành lập đội chiêng trẻ. Nhờ vậy, Ea Tiêu trở thành xã đầu tiên của tỉnh Đắc Lắc truyền dạy và lập được đội chiêng trẻ. Y Kuâo đã đến từng nhà, thuyết phục các em tham gia học chiêng. Rồi cũng chính ông đích thân vận động và tập hợp nghệ nhân, những người lớn tuổi giỏi diễn tấu chiêng của các buôn tới lớp cùng dạy cho các em. Đến nay, Ea Tiêu đã thành lập được 6 đội chiêng trẻ và 5 đội chiêng người cao tuổi, trở thành xã có nhiều đội chiêng trẻ nhất tỉnh Đắc Lắc. Các đội chiêng trẻ ở Ea Tiêu đã giành nhiều giải cao trong hội diễn văn hóa cồng chiêng cấp huyện, tỉnh và khu vực.
Mùa xuân này, nghệ nhân Y Kuâo bước sang tuổi 63 nhưng ông vẫn chưa có ý định nghỉ ngơi, người cán bộ nhiệt thành ấy vẫn còn nhiều lo toan việc làng, việc nước. Với Y Kuâo Buôn Krông, hạnh phúc không chỉ đơn thuần là nuôi dạy 6 người con (trong đó có 3 con nuôi) thành đạt, mà hạnh phúc còn là được góp phần lưu giữ hồn văn hóa cồng chiêng của dân tộc, được chăm lo cho đồng bào và cho đất nước.
THÚY HIỀN
